Réttur - 01.06.1936, Page 28

að gera greinarmun. í fremstu röð eru stærstu góss-
eigendurnir, sem þrátt fyrir búnaðarlöggjöfina enn
halda völdum ætta sinna frá lénstímunum og drottna
yfir heilum héruðum. Ennfremur eru þeir, sem auðg-
ast hafa á auðvaldsarðráni, spákaupmenn, iðjuhöldar
og hergagnaframleiðendur, sem lagt hafa nokkurn
hluta auðs síns í búgarða. Enda er á Spáni aðeins sá
maður kallaður ,,herramaður“, sem á búgarð, veiði-
flæmi o. s. frv. Á hinn bóginn eru það margir góss-
eigendur, sem eiga töluvert í auðvaldsfyrirtækjum,
bönkum og verksmiðjum. Flestir þeirra láta sér þó
nægja að arðræna upp á gamla mátann, taka okur-
leigu af jörðum og heimta kvaðirnar uppfylltar.
Gósseigendur standa fyrir ýmsum búnaðarfélögum
og hafa á þann hátt töluverð áhrif meðal bænda.
Þeir eiga líka ráð yfir ýmsum pólitískum flokkum,
sem mynda samsteypur, eins og „Ceda“, eða starfa
út af fyrir sig eins og ,,Bændaflokkurinn“. Allur
þessi félagsskapur gósseigenda er í nánum tengslum
við katólsku kirkjuna.
Án efa er kirkjan, sem heild, stærsti jarðeigandinn
á Spáni. Ennfremur er kirkjan stærsti iðjuhöldurinn
á Spáni. Hún á banka, iðjuver og byggingar, er
lánastofnun o. s. frv. Gósseigendurnir og kirkjan eru
þeir andbyltingarsinnaðir aðilar á Spáni, sem standa
í fylkingarbrjósti afturhaldsins. Margra alda gam-
all félagsskapur kirkjunnar er gríðarsterkt vald.
„í þessu landi, sérstaklega á S-Spáni, ræður kirkj-
an lögum og lofum í öllum uppeldismálum. Hún berst
með oddi og egg gegn öllum framförum og gegn öll-
um nýjungum, sem ekki eru komnar frá henni
sjálfri“*.
b). Borgarastéttin er talsvert veikari, en í öðrum
löndum Y-Evrópu, vegna þess hve kapitalisminn á
Spáni er skammt á veg kominn. Töluverður hluti
*) C. I. Cooper: „Understanding Spain“, s. 92.
108