Réttur - 01.04.1971, Blaðsíða 25

það gerir hana sósíalíska og aðgreinir frá
öðrum róttækum stefnum. A þessu veltur
allt — á að breyta þjóðfélaginu eða ekki?
Er stefnt að sósíalisma?
I annan stað er það starfsemin sjálf sem
sýnir hvort takmarkið er tekið alvarlega eða
ekki.
Hér á eftir mun ég gera mér far um að
velta þessu hvoru tveggja fyrir mér — og
þegar ég tala um hreyfinguna á ég við þann
flokk sem hérlendis kennir sig við sósíal-
isma — Alþýðubandalagið.
I einni almennri og alhæfðri setningu má
segja að stefna Alþb. sé sú að vinna mark-
visst að því að tryggja drottnun vinnunar
yfir fjármagninu — mannsins yfir kerfinu.
Þetta er tröllaukið takmark og virðist það
vissulega fjarlægjast dag frá degi. En þetta
þýðir ekkert svo lengi sem starfsemi og
vinnubrögð bera þess ótvíræða vitni að al-
vara er á bak við. Því orð kosta ekkert svo
lengi sem þau eru bará orð.
Nú eru flestir sammála um að félagsstarf-
semi Alþb. er lítil, svo pínulítil að utanað-
komandi aðilar gæti álitið sem svo, að engin
vandamál steðjuðu að íslenzku þjóðfélagi eða
sósíalískri hreyfingu. Stöðugár grundvallar-
umræður um stefnumótun, ákvarðanatekt og
starfsemi flokksins í heild eiga sér ekki stað.
Svipmót hreyfingarinnar er ekki lífrænt
starf og stöðug frjósöm breyting, heldur ein-
kennist starfið um of af nefndarstörfum í
stað almennra félagsfunda.
Nú er oft látið í veðri vaka — og að-
gerðaleysi gjarnan afsakað með því — að
tímarnir séu óhagstæðir sósíalískri starfsemi
meðal fiöldans. Það sem liggur á bak við
svona fullyrðingar er sú staðreynd að hag-
kerfi kapítalismans er sögulegt fyrirbæri og
á stöðugri hreyfingu.
Með nýrri samsetningu framleiðsluþátta,
opnun hagkerfisins, síaukinni félagslegri fjár-
mögnun einkaframkvæmda tekst ráðandi
þjóðfélagsstétt að útvíkka og þróa fram-
leiðsluöfl sín verulega.
Og það megum við vita að verulegar
breytingar verða ekki á þjóðfélagsgerðinni
svo lengi sem hagkerfið staðnar ekki, og
það staðnar ekki meðan kreppur koma og
fara.
Kreppur eru ekki endilega hættulegar
þjóðskipulaginu heldur er í þeim fólgin viss
hreinsun kerfisins, sem á sér stað þegar hag-
kerfið breytir um þróunarstig. Hugmynda-
fræðilegt forræði borgarastéttarinnar grund-
vallast á þróun framleiðsluafla og á eigna-
rétti yfir þeim, og aukning eða samdráttur
þessa forræðis er háð fyrrnefndri þróun og
starfi sósíalista.
A meðan flest leikur í lyndi verður bar-
áttuaðferð sósíalista að vera stöðug upplýs-
ingaþjónusta, viðhald og örvun stéttarvitund-
ar launafólks eða hvað sem við köllum það
fólk, sem hvorki á eða hefur ráðstöfunarrétt
yfir framleiðslutækjum þjóðarinnar.
En hvað er það þessi stéttarvitund, sem
allir tala svo miög um?
IV.
Við sögðum að framan að takmark sósíal-
ísks flokks væri endanleg drottnun vinnunar
yfir fjármagninu.
Til þess að slík umbreyting geti átt sér
stað þarf fólkið að vilja hana, og því er
stéttarvitund nauðsynleg.
Sem frumatriði stéttarvitundar má nefna
allt það sem andmælir borgaralegu þjóð-
skipulagi, dregur það í efa og inniheldur
frjóanga félagslegs andófs. Allt það sem hins
vegar styrkir og festir borgaralegt þjóðskipu-
lag er til hindrunar myndun og viðhaldi stétt-
arvitundar. Stéttarvitund er forsenda fyrir
81