Réttur - 01.04.1971, Blaðsíða 29

áttu að vera fullkomnir reyndust vera mann-
legir.
Hinum óskeikulu skjátlaðist.
Og þeir sem áttu að standa saman, tóku
að deila.
I stað þess að breyta þjóðfélaginu og
skapa þjóðfélag vinnandi stétta, hafa kraft-
arnir farið æ meir og meir í það að deyía
sárusm broddana á því kerfi sem við búum
við, án þess að þora að gera sér vonir um
að nokkurn tíma takist að gera nokkuð
meira.
Barátta verkalýðshreyfingarinnar í dag
beinist ekki að því að breyta þjóðfélaginu. Á
síðusm árum hefur hún ekki einu sinni beinzt
að því að bæta lífskjörin.
Við höfum aðeins barist fyrir því að
viðhalda þeim lífskjörum sem við höfum áð-
ur fengið. Það er líka áberandi við þessa
varnarbaráttu, að hún beinist eingöngu að
launakröfum, — þó stundum sé samið um
önnur hlunnindi, sem hafa umtalsverða og
verulega þýðingu fyrir launafólk s. s. ýmis
félagsleg réttindi sem samið er um, þá eru
þeir þættir aldrei mikils ráðandi í kröfugerð
verkalýðsfélaganna og því oftast lítið umtal-
aðir meðal verkafólks. Enda er tekið að gæta
verulegrar þreytu í fólki við að fara í verk-
föll og áhugaleysis um framkvæmd þeirra.
Það er ekki áhugavekjandi að eyða nærri
mánuði á ári í verkföll og vita fyrir, að ár-
angurinn tapast og meira til á næstu ellefu
mánuðum.
Hin einföldu sannindi verkamannsins sem
ég vitnaði í áðan, eru launþegum í dag, fjar-
læg. Þeir þekkja ekki sína arðræningja. Þeir
finna ekki burgeisana. Þeir skynja ekki al-
þjóðahyggjuna og trúa ekki á kraft og sigur-
mátt verkalýðsins.
Með þessum skrifum, mætti ætla, að ég
teldi verkafólk í dag mikið skilningssljórra
heldur en það var; jafnvel heimskara, úr því
að það skilur ekki samhengi hlutanna á sama
hátt og verkafólk á fyrra helmingi aldarinnar.
Að draga þær ályktanir af skrifum mín-
um, væri rangt.
Það er ekki verkafólkið sem er sljórra
heldur kerfið, sem er fullkomnara. Reikn-
ingskúnstirnar snjallari og braskararnir klók-
ari.
Þetta var allt mikið einfaldara, þegar einn
maður átti t. d. öll atvinnutæki í heilu
byggðarlagi og rak þau fyrir eigin reikning
og á eigin ábyrgð.
I slíku byggðarlagi lék enginn vafi á, hver
var arðræningi og hver arðrændur.
En núna eru dagar hins tvöfalda bókhalds.
Menn eiga ekkert.
Fyrirtækin eiga allt og menn eiga ekki
einu sinni fyrirtækin, þeir eiga bara hluta-
bréf.
Hver á t. d. Eimskipafélagið? Oskabarnið
sem blásnauðir verkamenn og bændur lögðu
sparifé sitt í, þegar það var stofnað?
Hluthafarnir mörgu út um allt land hafa
lítið auðgast af þessum kaupum sínum. Hafi
þeir lagt í félagið lambsverð, þegar það var
stofnað, þá má telja nokkuð víst, að þeir fá
ekki meira en lambsverð fyrir bréfin nú.
En nokkrir hluthafanna hafa þó komizt
furðu vel af, á meðan félagið hefur starfað.
Hver á t. d. S.Í.S.?
Fyrirtækið, sem átti að tryggja, að kaup-
endur fengju vörur sínar á réttlátu og sann-
gjörnu verði og að bændur fengju afurðir
sínar skilvíslega greiddar á hæzta fáanlega
verði.
Það er sagt eign bændanna og þeirra sem
formlega ganga í kaupfélögin. Ekki hafa ís-
lenzkir bændur orðið efnaðir af því að eiga
þetta risafyrirtæki. — Og þó. — Nokkrir
einstaklingar hafa komizt alveg ágætlega af
við það að „þjóna" þessu fyrirtæki og „fórna"
því starfskröftum sínum.
85