Réttur - 01.04.1971, Blaðsíða 42

manninn efst á trón, gera manninn að viðmiðun og
raunar tilgangi allra hluta. Lykilorð i þessari mann-
gildisstefnu — en þó ekki síðasta orðið — er jöfn-
uður. Núverandi þjóðfélag er gagnsýrt ójöfnuði, en
honum viljum við útrýma.
I efnahagsmálum ber að jafna tekjur og tekju-
möguleika. Til þess verður að afnema séreignar-
fyrirkomulag á atvinnutækjum.
I stjórnmálum eru fáir útvaldir til að drottna, hinir
kallaðir til að láta stjórnast. Þessu ber að breyta
í átt til þess lýðræðis þar sem menn gegna sam-
félagslegum ábyrgðarstöðum að mestu leyti eftir
veltitölu. Nokkurt reglubundið eftirlit með almanna-
hagsmunum verður að visu ekki afnumið, en það
á að geta verið án nauðungar fyrir manninn í
okkur. Forsenda fyrir þessum breytingum er sú, að
núverandi valdakerfi sé steypt af stóli með tilstyrk
iifandi og frjórrar alþýðuhreyfingar.
Listir og skoðunarmáti fjölmiðils
Á félagslegum vettvangi getur víða að líta á-
takanlegan ójöfnuð. Listir verða í vaxandi mæli
fyrir barðinu á fjölmiðlunarhugsunarhættinum, þar
sem annars vegar situr einn listamaður yfir kúnst-
um sínum og hins vegar situr öll þjóðin og hlustar
á hann eða glápir. Hlutverk lista á einmitt að vera
hitt að gera menn jafn virka sem móttakendur og
sendistöðvar. Um nauðsyn þess að afnema núver-
andi ójöfnuð í aðstöðu til náms er oft rætt enda
augljóst og viðurkennt mál.
Hér er skylt að minna á þann ójöfnuð, sem ýmsir
telja stærstan, en það er mismunandi aðstaða
manna eftir kynferði. Sérstakt herrahlutverk (herra
= drottnari) karlmannsins er skylt að afnema, en
það er aðeins eitt formið á ójöfnuði, sem er víð-
tækari og alhliða manngildisstefna getur ein fundið
lausn á. Það á ekki sízt við um þann klafa, sem
núverandi umgengnis- og samþúðarhættir hafa sett
konuna á.
Af þeirri skilgreiningu, að markmiðið sé að
Það sem stefnuskrá er EKKI
breyta þjóðfélaginu sem kerfi tengsla, leiðir að
stefnuskrá felur ekki í sér:
framkvæmdaáætlun, þ.e.a.s. tiltekin áform um vega-
gerð, húsbyggingar, atvinnutæki o. þ. h. —
þótt í stefnuskránni geti verið fólgnar hugmynd-
ir um að eitt beri að taka framyfir annað i
verkefnaröðinni. Og stefnuskrá fjallar þá ekki
heldur um
innri gerði undirkerfa, eins og t.d. skipulag á fram-
leiðslukerfi innan verksmiðju eða fyrirkomulag
á kennslu innan menntastofnunar — en vissu-
lega geta almenn sjónarmið stefnuskrárinnar
leiðbeint um valkosti, einnig I þessum efnum.
Þetta getur verið gott að hafa i huga, því að
hætta kann að vera á röngum áherzlum í stefnu-
mótun eða i pólitísku starfi. Einkum þannig að of
mikið sé lagt upp úr lausn afmarkaðra verkefna í
Að sprikla í neti þingræðisins
ákveðnum brýnum málaflokkum og lausnin sé við
það miðuð að skerða í engu hag eða völd rikjanöi
stéttar. Ekki má einblina á þau mál, sem berast
upp í fang flokksins, ef svo má segja, á þingi, i
sveitarstjórnum, í opinberum nefndum. Með öðrum
orðum: flokkurinn má ekki ánetjast þingræðislegum
vinnubrögðum og hugsunarhætti um of. Gæta þarf
að þjóðfélagslegum afleiðingum þeirra lausna, sem
boðið er upp á til samþykktar eða synjunar í sam-
kundum fulltrúalýðræðisins. Greiða þær fyrir breyt-
ingu á gerð þjóðfélagsins i átt til þeirra forma, sem
leyfa manninum að njóta þroska og frelsis i sam-
ræmi við upplag sitt og eðli?
Þvi er haldið fram hér að framan, að stefnuskrá
ætti að vera gerð fyrir þjóðfélagshreyfingu. Ég
sagði ekki stjórnmálaflokk, það finnst mér of
þröngt. Einkanlega þegar hann er skilgreindur að
vera þingræðislegur flokkur, eins og mun vera gert
i lögum Alþýðubandalagsins. Ég vil færa rök að
þessu.
Við þjóðfélagsaðstæður eins og þær sem nú
rikja á Islandi, er eðlilegt að upp komi sósíalísk
vitund meðal fjölda fólks og jafnframt að í verka-
lýðshreyfingunni sé talsverð róttækni. Með sósíal-
ískri vitund á ég við gagnrýnar þjóðfélagsskoðanir
og vilja til að breyta þjóðfélagsgerðinni í sósialiska
átt. Nú er valdakerfi stjórnmálanna hér á landi að
hálfu leyti bundið þingræðisformum en að hálfu
eignarformum og stofnunum. Þess vegna kemur
upp þörfin fyrir fastmótuð stjórnmálasamtök, sem
geti sameinað þetta þrennt: sósíaliska vitund, ítök
í verkalýðshreyfingunni og baráttuhæfni á þing-
98