Réttur - 01.04.1971, Blaðsíða 43

ræðislega sviðinu. Alþýðubandalagið gegnir nú
þessu þriþætta hlutverki, hvort sem lög þess segja
fyrir um það eða ekki. Vitanlega hlýtur sósialískur
Hornsteinn valdakerfisins:
Eignarform, ekki þingræðisreglan!
verkalýðsflokkur að starfa utan ramma þingræðis-
ins að fjölmörgum verkefnum og stefna að þeirri
almannaþáttöku, sem er langt handan við allt hugs-
anlegt fulltrúalýðræði. Verkalýðshreyfingin er i
sjálfu sér utan við þingræðisleg form, og á sósial-
isk markmið verða alls ekki lagðar þingræðislegar
mælistikur. Þetta er hins vegar óviðkomandi þvi
máli, hvort til verður I sósíalisku skipulagi sam-
kunda sem heitir Alþingi eða hvort hún verður
ekki til. Persónulega finnst mér liklegt að virðing
fyrir verðmætum og táknum fortiðarinnar valdi því,
að hún verði lengi við lýði.
Þjóðfélagshreyfing i átt til sósialisma getur hins
vegar ekki verið einokuð af stjórnmálaflokki,
hversu víðsýnn og starfshæfur sem hann kann að
vera. Flokkurinn verður að sætta sig við það að
vera miðstöð baráttunnar og þá um leið keppa að
þvi markmiði að vera baráttumiðstöðin. Til hliðar
Flokkurinn sem baráttumiðstöð
hreyfingarinnar
við flokkinn er eðlilegt að séu starfandi alls konar
samtök, hópar og lið með meira og minna pólitískt
skilgreind markmið. Sum þeirra eigi sér að vísu
skamma ævi, en önnur ýmist blossi upp eða hjaðni
niður. Þetta er æskilegt ástand ef grózka og vöxtur
á að vera í hreyfingunni. En þetta markar nauðsyn
þess að stefnuskrá flokksins séu skilgreind og sett
fram sem stefnuskrá allsherjar hreyfingar.
Ég hef gert tilraun til að setja fram í örstuttu
máli lýsingu á forsendum fyrir pólitísku starfi Al-
þýðubandalagsins sem flokks í því hlutverki er að
ofan greinir. Ætlazt er til, að í þeim orðum felist
einnig meginatriði stefnumótunarinnar, að visu á
býsna sérteknu eða abstrakt umræðusviði:
Stjórnmálastefna Alþýðubandalagsins
byggist á viðurkenningu á þeirri staðreynd,
að hagkerfið á islandi er kapitalismi, þ.e.
vöruframleiðsla fyrir óskipulagðan markað I
þágu auðmagns og forsjármanna þess; að
hér er við lýði stéttskipt þjóðfélag, þar sem
borgarastétt og verkalýðsstétt eru móthverf
skaut, og á milli þeirra rikir hagsmunaá-
greiningur og óhjákvæmileg barátta. Borg-
arastéttin hefur efnahagslegt, pólitískt og
Að hnekkja forræði borgarastéttarinnar
hugmyndafræðilegt forræði í þjóðfélaginu.
Það er hlutverk sósíalsks verkalýðsflokks
að hnekkja forræði borgarastéttarinnar I öll-
um myndum þess, og í þeirri baráttu fléttast
þessir þrír þættir saman á margvíslegan
hátt. I efnahagslegu forræði borgarastéttar-
innar felst það einkum, að hún í krafti
eignbundinna, lögverndaðra eða stofnana-
legra yfirráða yfir auðmagni arðrænir verka-
lýðsstéttina og aðra framleiðendur, þ.e.
millistéttarhópa, í þjóðfélaginu. Arðrán er
það, er ósjálfstæður aðili i framleiðsluferli
verður að skila drottnandi ytri aðila því gildi
er hann framleiðir, öllu eða hluta af þvi.
Pólitískt forræði borgarastéttarinnar er stað-
fest með því, hvernlg hún rikir innan stjórn-
málakerfisins, er hún hefur komið sér upp
og þróazt hefur í sögunnar rás — oft með
nokkrum einkennum af þe:m árangri, er sósi-
aliskar hreyfingar hafa náð. Á Islandi er um
að ræða fulltrúalýðræði og stofnanaveldi, en
í stofnununum sitja fyrst og fremst fulltrúar
borgarastéttarinnar. Stjórnmálaþróunin hefur
orðið á þann veg, að stofnanaveldið tak-
— á efnahagslegu, stjórnmálalegu
og hugmyndafræðilegu sviði
markar fulltrúalýðræðið æ meir, og tækni-
lega gætu stofnanirnar í æ ríkara mæli
stjórnað þjóðfélaginu án aðhalds frá virku
fulltrúalýðræði. Við hliðina á stofnunum rík-
isvaldsins og öðrum þeim jafngildum stofn-
unum, eru ýmis konar hagsmunasamtök. Þau
eru I grundvallaratriðum tvenns konar: sam-
tök um hagsmuni vinnandi fólks og samtök