Réttur - 01.08.1981, Page 23

Þá voru sett lög sem takmörkuðu barna-
vinnu.
Hér var um að ræða takmörkun á vinnu-
tíma barna í verksmiðjum. Samkvæmt lög-
unum máttu börn ekki vinna lengur en 12
tíma daglega og næturvinna bönnuð. Árið
1819 voru síðan sett lög um vinnu barna í
bómullarverksmiðjum en með þeim var
vinnutiminn ákveðinn 72 tímar á viku og
vinna barna undir 9 ára aldri bönnuð.
Lögin bönnuðu einnig foreldrum ungra
barna að ráðstafa þeim til slíkra starfa. Á
þeim tíma þótti það varla tiltökumál að
senda börn í verkamannavinnu og það var
talið vera á valdi foreldra einna að selja
vinnu barna sinna nánast ótakmarkað. Og
eins og við mátti búast var andstaða atvinnu-
rekanda og foreldra mjög mikil gegn lögum
þessum. Hér þótti höggvið mjög nærri lög-
máli frjálshyggjunnar. Raunin varð því sú að
allt til ársins 1833 var þessi fyrsta vinnu-
verndarlöggjöf sögunnar gagnlaus. En árið
1833 voru hins vegar sett lög um eftirlit með
verksmiðjum og sérstakir eftirlitsmenn skip-
aðir til þess að framfylgja banninu við
barnavinnu. Þegar frumvarpið var til um-
ræðu í breska þinginu þá kepptust atvinnu-
rekendur, ráðherrar og hagfræðingar um að
lýsa þeirri skoðun sinni að 12 klukkutunda
vinna væri bráðnauðsynleg fyrir börn yngri
en 12 ára. Það er hins vegar ekki fyrr en árið
1848 að breska þingið samþykkir almenn lög
um 10 tíma dagvinnu barna og kvenna, sem
síðar náði einnig til karla. Þessi löggjöf kom
í kjölfar rýmkunar kosningaréttar og
augljóst að þingmenn létu undan kröfu
verkalýðshreyfingarinnar í þessu efni til að
geta biðlað til verkafólks í bæjum. ■>
Þegar lögin 1802 voru sett var félagsmála-
löggjöf að öðru leyti óþekkt fyrirbæri eins
1) ÓRE, Rétlur, 1. h. 1972.
Þorsleinn Erlingsson
flutti sunnudaginn milli jóla og nýárs 1912 ræóu í
Vcrkamannafélaginu Dagsbrún um „Vcrkamannasam-
tökin” og sagði þar mjög frá almannatryggingum, er
verkalýðshrcyfingin hcfði knúið fram í Danmörku og
cggjaði verkamcnn lögeggjan að hefjast handa um slíka
baráttu hér. Fyrirlcsturinn er prentaður í „Rétti”, 1.
árg. bls. 172—183.
og áður segir. En frá því að þau lög voru sett
og eftir að stéttarfélög og félagsbundin
kjarabarátta náði að leysa einstaklinginn af
hólmi í glímunni við atvinnurekendavaldið á
helstu sviðum vinnumarkaðsmála, jafnframt
því sem sósíalískar hugmyndir ná fótfestu,
verður um nær látlausa sigurgöngu að ræða
hvað kjör, aðbúnað og mannréttindi verka-
fólks snertir í öllum nálægum löndum.
II. Félagsmálagjöf á íslandi
Félagsmálagjöf á íslandi á í öllum aðal-
135