Réttur - 01.08.1981, Síða 26

gjaldagreiðslum breytt mikið. f fyrsta lagi
var atvinnurekendum þá gert að skyldu að
greiða öll iðgjöld og mátti ekki færa þau
verkamönnum til útgjalda. Þannig er þvi i
fyrsta sinn slegið föstu í islenskri löggjöf að
atvinnuvegirnir eigi sjálfir að bera þá slysa-
hættu, sem af þeim stafar.
Lögin taka síðan aftur breytingum 7. maí
1928, en falla síðan inn í almannatrygginga-
kerfið eins og kunnugt er og eru einn þáttur
almannatrygginga í dag sem taka til slysa við
vinnu, iðnnám, björgunarstörf og stjórnun
aflvéla og ökutækja og hverskonar íþrótta-
æfinga, íþróttasýninga og íþróttakeppni,
sbr. 27. gr. núgildandi laga um almanna-
tryggingar.
Það er árið 1928 sem fyrst eru sett lög um
eftirlit með verksmiðjum og vélum. Það
munu vera fyrstu lögin sem lúta að öryggis-
atriðum á vinnustöðum hér á landi. Lögin
kveða á um eftirlitsskyldu innan verksmiðja,
verkstæða og vinnustaða þar sem þrír menn
hið fæsta vinna að jafnaði.
Alþýðutryggingalögin 1936 og
þróunin eftir það
Eins og nærri má geta voru alþýðutrygg-
ingar hér á landi næsta ófullkomnar og
komu að óverulegu gagni fram til þess tíma
að lögin um alþýðutryggingar voru sett.
Sjúkratryggingar náðu aðeins til örfárra ein-
staklinga, ellistyrkir voru mjög skornir við
nögl og slysatryggingin ein hafði einhverja
þýðingu fyrir verkafólk í heild.
Með lögunum um alþýðutryggingar frá 1.
febrúar 1936 var stigið fyrsta stóra skrefið á
þeirri byltingarbraut almannatrygginga, sem
verkalýðshreyfingin síðan ruddi á næstu ára-
tugum með harðfylgi sínu og knúði fram í
krafti sigra sinnar nýjar, stórfelldar umbæt-
ur.
Með lögunum frá 1936 voru slysatrygging-
ar endurbættar verulega, sjúkrasamlög lög-
boðin fyrir nær helming landsmanna og ýtt
undir stofnun þeirra þar sem þau voru ekki
lögboðin og lagður grundvöllur að almennri
elli- og örorkutryggingu. Loks voru i lög-
unum ákvæði um atvinnuleysistryggingar,
sem heimiluðu stofnun nokkurs konar at-
vinnuleysistryggingasjóðs á frjálsum grund-
velli.
Hér að framan hafa verið upptalin nokkur
af fyrstu sporum félagsmálalöggjafar á ís-
landi. En allt frá þessum árum til dagsins i
dag hefur alþýða háð stöðuga og fórnfreka
baráttu fyrir félagslegu öryggi sínu, ekki síst
víðtækri og fullkominni félagsmálalöggjöf á
öllum sviðum. Hefur sú sókn haldist mjög í
hendur við eflingu verkalýðshreyfingarinnar
á íslandi og sósíaliskra áhrifa.
Árangur þessarar baráttu er m.a. mjög
fullkomin löggjöf um almannatryggingar
sem er stöðugt í endurskoðun.
Við búum við tiltölulega viðunanlega góð
atvinnuleysistryggingalög, en í grein minni í
fyrsta hefti var greint frá nýrri atvinnuleys-
istryggingalöggjöf sem núverandi félags-
málaráðherra beitti sér fyrir á síðasta al-
þingi. Við íslendingar búum við framfærslu-
lög og barnaverndarlög tengd ítarlegri og
fjölbreyttri löggjöf um félagslega þjónustu
sveitarfélaga við einstaklinga. Við búum við
ítarlega löggjöf um skipan heilbrigðismála
og heilsugæslu. Hér á landi er gildandi
vinnulöggjöf frá árinu 1938. Lög um kjara-
samninga BSRB frá árinu 1976, lög um
kjarasamninga starfsmanna banka í eigu rík-
isins frá árinu 1977. Við búum við lög um
starfskjör launþega frá árinu 1974, en í þeim
lögum eru laun og önnur starfskjör sem að-
138