Réttur - 01.01.1982, Blaðsíða 9

Tryggvi Emilsson:
Alþýðubókin og allar hinar
Fyrstu bækurnar sem ég eignaðist eftir
Halldór Kiljan Laxness voru Undir Helga-
hnjúk og Kaþólsk viðhorf, báðar sama
daginn og það í vöruskiptum fyrir kúamjólk.
Maðurinn sem næstum gaf mér bækurnar
var nágranni minn í Glerárþorpi. Þessar
bækur eru útskúfaðar hjá öllu betra fólki,
sagði hann við mig og ráðlagði mér að losa
mig við þær sem fyrst. Þá kom ritdómur um
bókina Undir Helgahnjúk í sunnanblaði,
gott ef það hét ekki Bókafregnir, ritdómur
og viðtal við skáldið, fyrirsögnin var ,,Mað-
urinn sem heldur á montnasta penna lands-
ins.” Skáldið lét nefnilega að því liggja að
hann hefði ekki skrifað bókina til að segja
sögu heldur til að sýna hvernig ætti að skrifa
bækur, að mig minnir. Síðar voru flestir
yngri rithöfundar og skáld taldir stæla Hall-
dór Kiljan Laxness, það varð aldarandi og
uppreisn alþýðunnar bættist fjöldi skrifandi
liðsmanna.
Næst áskotnaðist mér Alþýðubókin, þá
lá ég fársjúkur af berklum á Sjúkrahúsinu á
Akureyri í sama biðsal og allir hinir sem
varpað var þar inn fyrir dyr utan af lífsveg-
inum. Einn daginn þann vetur kom ungur
maður inn á stofuna og fékk rúmið hans
Helga sem var nýdáinn, drengur sem var
næstum tvítugur að aldri, tærður af berklum
með tinnusvört augu sem geislaði af, hann
hafði bækur meðferðis og las eins og þrekið
framast leyfði með það fyrir augum að taka
stúdentspróf næsta vor ef hann aðeins gæti
losnað við berklana. Ég sá þegar félagi hans
einn færði honum nýja bók óbundna. Eftir
svo sem tvo til þrjá daga þegar hann hafði
lokið við að lesa bókina yrti hann á mig og
sagði ,,Þá er hann loksins kominn” hann
hélt bókinni á lofti svo ég gæti séð titilinn,
Alþýðubókin, hann stakk bókinni undir
koddann og var fallinn í svefnmók. Seinna
um daginn þegar bráð hafði af þessum gesti,
spurði ég enn, hver er kominn. Skáld alþýð-
unnar var svarið, skáld íslands. Þá heyrði ég
að Guðmundur sauðabóndi sem lá í rúmi
hinum megin, sagði stundarhátt, ,,og þvu, er
þá Sigurður Breiðfjörð ekki lengur skáld ís-
lands” og þegar því var ekki svarað hóf
Guðmundur upp raust sína frekar lága og
dálítið hása af heyryki og kvað. Það er dauði
9