Réttur - 01.04.1985, Blaðsíða 52

Hinsvegar átti Bretland hauk í horni
þar sem Roosevelt Bandaríkjaforseti var,
sem reyndi með öllum ráðum að styðja
Breta, þótt bandaríska afturhaldið væri á
móti því. Það vildi ekki dragast inn í
stríðið ( — bara græða á því — ).
(Truman, síðar forseti sagði í viðtali eftir
að nasistar höfðu ráðist á Sovétríkin, að
best væri að bíða og sjá hvor ætlaði að
verða undir og aðstoða þá viðkomandi!)
— Það var Japan, sem hjálpaði Roosevelt
til að láta Bandaríkin fara af fullum krafti
í stríðið með því að ráðast á flotahöfn
þeirra hina miklu: Pearl Harbour 7. des.
1941.
II
Ákvörðun Hitlers að ráðast á Sovétrík-
in var tekin 29. júlí 1940, samþykkt í her-
ráði nasista 18. des. 1940. Síðara misseri
1940 og fyrri hluta ársins 1941 fóru í það
fyrir nasistaherinn að leggja undir sig
Balkanskagann og eyna Krít. Mótspyrna
Júgóslava o.fl. tafði fyrir nasistum svo á-
rásin á Sovétríkin hófst ekki fyrr en 22.
júní 1941, þó nokkru síðar en ráðgert
hafði verið.
Það var fjölmennasti her, sem beitt
hafði verið nokkru sinni í Evrópu, — 3
milljónir hermanna —, sem réðst nú á
Sovétríkin. Hitler reiknaði með því að
hertaka Leningrad, Moskvu og Ukrainu
á 8 vikum.
Rauði herinn var óviðbúinn árásinni
svona fljótt. Stalín hafði ekki skeytt þeim
viðvörunum, er hann hafði fengið, svo
fyrstu vikurnar komust nasistar alllangt.
En brátt tók rauði herinn við sér og rúss-
neski veturinn kom snemma. En áætlanir
Hitlers fóru strax út um þúfur. Hann
hafði ætlað sér að þurrka tafarlaust út
rauða herinn!
Um miðjan október 1941 var nasista-
herinn kominn nærri Moskvu. En lengra
komst hann ekki. 7. nóv. fóru rauðu her-
deildirnar um Rauða torgið sem forðum
á byltingardaginn og síðan beint út í bar-
dagann. 6. des. var gagnsóknin hafin frá
Moskvu undir stjórn Zhukovs hershöfð-
ingja og nasistaherinn hrakinn til baka.
Trúin á ósigranleika þýska hersins var
brotin á bak aftur.
En fórnir Sovétríkjanna voru ægilegar.
Leningrad var umkringd að mestu 3.
september 1941. 3-4000 manns dóu þar
úr hungri á degi hverjum fyrsta veturinn.
í 900 daga stóð umsátrið, látlaus skothríð
á sveltandi borg. í janúar 1944 varð þýski
herinn að halda frá Leningrad. En milli
470 þúsund og einnar milljónar manna,
kvenna og barna höfðu þá látið lífið í
Leningrad, — tölum ber ekki saman.
Lengst komst nasistaherinn suður frá,
er hann hertók Ukrainu og komst 13.
sept. 1942 að Stalingrad. Chuikov hers-
höfðingi stjórnaði vörninni í borginni, en
í september var Zhukov fengin yfirstjórn
víglínunnar þar.
Vörn Stalingrad er heimsfræg orðin.
Heyrum orð nasista-herdeildarforingja
um ástandið: „Strætin verða ekki lengur
mæld í metrum heldur í líkum... Stalin-
grad er ekki lengur borg. Að deginum til
er hún eldhaf, blindandi reykur, eins og
gríðarstór ofn lýstur upp öðru hvoru af
logunum. Og þegar nóttin kemur, þessar
logandi, brennandi, blæðandi nætur,
kasta hundar sér í Volgu til að synda yfir
til árbakkans hinumegin. Nætur í Stalin-
grad eru þeim kvalræði, dýrin flýja þetta
víti, hörðustu steinar þola það ekki lengi
— aðeins menn halda þetta út.“
116