Réttur - 01.04.1985, Blaðsíða 9

Unga fólkið kemst ekki að heiman
Á þeirri hálfu öld, sem liðin er frá upp-
hafi verkamannabústaða, hefur verið
byggt yfir þjóðina. Meira en 90% af íbúð-
arhúsnæði í landinu mun vera 50 ára og
yngra. Um það bil 85% þjóðarinnar hefur
til skamms tíma búið í eigin húsnæði.
Þróunin á fasteignamarkaði, undanfarin
fimm ár, hefur hins vegar orðið þannig,
að ungt fólk getur ekki eignast íbúðir, og
leiguíbúðir eru ekki byggðar. „Stórfjöl-
skyldan er að myndast aftur“, sagði Finn-
ur Birgisson skipulagsstjóri á Akureyri, í
samtali við greinarhöfund, „unga fólkið
kemst hreinlega ekki að heiman“, er haft
eftir talsmönnum Samtaka áhugamanna
um úrbætur í húsnæðismálum.
Það sem hefur verið að gerast er í
stuttu máli sagt: Sú frelsun sem fólgin var
í því að búa í eigin íbúð er að breytast í
hlekki óbærilegra vaxta og ránskjara.
.,Vísindamenn“ Seðlabankans hafa náð
svo mikilli fullkomnun í verkum sínum,
að með árshækkun á brennivíni og tóbaki,
hækkar fjármálaráðherrann hverja mill-
]ón skuldar um 12-15 þúsund krónur.
Fyrir því sér ránskjaravísitalan, sem hinir
„snjöllu" hagvitringar, í æðstu peninga-
stofnun landsins, hafa fundið upp af
undarlegu hugviti sínu.
Arstekjur í skammtímalánin
Samkvæmt upplýsingum, sem lesa má
1 nýju hefti Vinnunnar, þá lána bankarnir
áh'ka mikið til húsnæðismála og lífeyris-
sjóðirnir og Húsnæðisstofnun samanlagt.
A árinu 1984 var þessi upphæð um sex
inilljarðar alls. Lán lífeyrissjóðanna og
Húsnæðisstofnunar eru öll til langs tíma
(20-42 ára). Hinn helmingur lánanna,
bankalánin, er hins vegar að mestu leyti
01 skamms tíma, sennilega til 5 ára að
hámarki.
Það er ekki fráleitt að hugsa sér að sá,
sem reynir að eignast íbúð fyrir tvær mill-
jónir, eigi fjórðung verðsins. Hálf önnur
milljón er tekin að láni, að hálfu hjá
bönkum og að hálfu hjá lífeyrissjóðum og
Húsnæðisstofnun. Það þarf ekki mikinn
speking til að sjá, að sá helmingur sem
fenginn er hjá bönkunum, til skamms tíma,
veldur þegar í stað óbærilegri greiðslu-
byrði. í þessu tilfelli nemur ársgreiðslan
með vöxtum, aldrei lægri upphæð en heil-
um dagvinnuárstekjum á algengustu
launatöxtunum. Drápsklyfjar skamm-
tímalánanna, bætast með öðrum orðum,
ofan á okurvextina og snarvitlausa vísi-
tÖlll
Frelsun eða hlekkir?
Það er nú eitt megin verkefni verka-
lýðssamtakanna að losa fólk úr þeim
hlekkjum ránskjara, sem núverandi ríkis-
stjórn hefur á það lagt. Við úrlausn vand-
ans verður jafnframt að hafa í huga, að
gera þarf úrbætur á verkamannabústaða-
kerfinu, og sjá jafnframt til þess að svig-
rúm verði fyrir nýjar hugmyndir, nýjar
leiðir eins og búseturéttaríbúðir, sam-
eignaríbúðir fyrir aldraða og fleira í þeim
dúr. Hvort sem okkur fellur það betur
eða verr, þá eru íbúðir í eigu hverrar fjöl-
skyldu, þegar orðin megin reglan og verð-
ur svo um ókomin ár. í þeirri staðreynd á
að felast frelsun frá óöryggi og húsaleigu-
okri, en ekki hlekkir óbærilegs vaxtaok-
urs og ránskjara.
Ýmsum kann að þykja ótrúlegt að húsakynni þau
sem myndir birtast hér af, skuli flokkast undir
mannabústaði. Það myndu þau heldur ekki gera nú
á tímum, sem betur fer. Myndirnar eru úr safni
Sigurðar Guttormssonar sem gaf þær sögusafni
verkalýðshreyfingarinnar. Um þær er óþarfi að hafa
mörg orð, en þess er hollt að minnast að þær vitna
um daglegan veruleika sem stór hluti verkalýðsins
bjó við, á fyrri hluta aldarinnar.
73