Réttur - 01.04.1985, Blaðsíða 36

þessum tilvikum var látið nægja að skrán-
ing færi fram á tilheyrandi skrifstofum.
í október 1918 var svo gefin úr heildar-
löggjöf, sem tók til fjölskyldumála og fé-
lagslegra velferðarmála, sem einkum
áhrærðu stöðu kvenna og barna. Þar er
gert ráð fyrir, að gifting og skilnaður stað-
festist með skráningu. Nafnareglur urðu
frjálslegri en áður, gagnkvæm framfærslu-
skylda var lögleidd og gilti hún einnig eft-
ir skilnað eftir því sem þörf krefði. í laga-
textanum er enginn greinarmunur gerður
á karli og konu, og gert ráð fyrir, að kon-
an hafi atvinnutekjur ekki síður en karl-
maðurinn. Hugtakið óskilgetið barn var
úr sögunni, og öll börn áttu að njóta
sömu réttinda, hvort sem þau voru fædd
í hjónabandi eða utan þess. Komið var á
fæðingarorlofi í 16 vikur, og bar að til-
kynna fæðingu og nafn föður á skráning-
arskrifstofu. Ef hann neitaði ekki faðerni
innan tiltekins tíma, var hann skyldur til
að sjá fyrir barninu að sínum hluta, og
skipti hjúskapur þar ekki máli. Skýrt var
kveðið á um forræði foreldra og skyldur
þeirra gagnvart börnum sínum. Hert var
á ákvæðum um ættleiðingar, og var vernd
barna og ungmenna beinlínis höfð þar í
huga, en nokkuð hafði verið um það,
einkum í sveitum, að börn voru ættleidd
í þeim tilgangi að fá ódýrt vinnuafl.
Þessi löggjöf var í raun svo lýðræðisleg,
að ráðstjórnin gat með réttu státað af því,
að hún tæki í mörgum atriðum fram því,
sem þá þekktist í borgaralegum lýðræðis-
ríkjum. Mikið vantaði þó á, að staða
kvenna innan fjölskyldu og úti í atvinnu-
lífinu væri viðunandi.
Á þessum árum virðist mikil umræða
hafa farið fram um breytta lífshætti og
breytta skipan á heimilisrekstri með tilliti
til þess að losa konurnar undan oki heim-
ilistarfanna, fá þær út í atvinnulífið og
tryggja þeim ótvíræðan rétt til sjálfstæðr-
ar vinnu utan heimilis. Þá virðist hafa ríkt
mikil bjartsýni og athafnasemi, en landið
var stríðshrjáð eftir heimsstyrjöldina
fyrri, og í kjölfar friðarsamninganna sem
kenndir voru við Brest-Litovsk, skall svo
á borgarastyrjöld (1918) með tilheyrandi
hörmungum og hungursneyð á stórum
svæðum.
Við þessar aðstæður fór því fjarri, að
þau markmið, sem fyrsta ríkisstjórn bolsé-
víka setti sér um félagsleg framfaramál,
breytta lífshætti og fjölskylduskipan,
væru í sjónmáli. Eitt gekk þó þolanlega
frá fyrstu byrjun, en það var mæðra- og
barnavernd, sem Alexöndru Kollontay
var alltaf sérstakt hjartans mál. Eitt fyrsta
verk hennar sem ráðherra var að koma á
sérstöku ráðuneyti fyrir mæðra og barna-
vernd, og hún lét reisa og reka mæðra-
heimili, sem átti að vera fyrirmynd um
slíkar stofnanir. Þetta fyrsta mæðra-
heimili eyðilögðu hermdarverkamenn með
íkveikju, og var það henni mikið áfall.
Kvennafylking í flokknum
Eftir myndun fyrstu Sovétstjórnarinnar
var að frumkvæði Kollontay haldin í Petr-
ograd ráðstefna verkakvenna, þar sem
mörkuð var stefna varðandi lagasetning-
ar um fjölskyldumál og hag kvenna og
barna.
í kjölfar þessarar ráðstefnu var innan
flokksins stofnuð kvennafylking, sem
þekkt varð undir heitinu „Genotdel“-
Stofnun kvennafylkingarinnar mætti
nokkurri andstöðu, einkum meðal karla,
sem töldu þetta tiltæki bera of sterkan
keim af femínisma. Konurnar ættu að
vera í flokknum við hlið karlanna, en þar
myndu þeirra mál fá eðlilegan framgang-
Genotdel var ætlað að skipuleggja starf
100