Réttur - 01.08.1976, Blaðsíða 7

Einar Olgeirsson
ÞEGAR RÉTTUR VARÐ
MÁLGAGN MARXISTA
Þegar hálf öld var liðin frá þvi útgáfa „Réttar“ var ákveðin, skrifaði ég allýtarlega
grein í tímaritið (1965) um upphaf þess og upphafsmenn. Og í næsta árgangi kom önn-
ur grein þar sem allýtarlega var rakin sagan af því, er við sósíalistar tókum við hon-
um, nokkuð rakin pólitíska þróunin á þeim árum á Akureyri og síðan ágreiningurinn
við Framsókn. Skal reynt að komast hjá því hér að endurtaka það, sem þá var
sagt, en raktir aðrir þættir, ekki síst alþjóðlegir, i sögunni af upphafi „Réttar“ og
yfirtöku marxista á honum.1’
I.
FRÁ HENRY GEORGE
TIL KARLS MARX
Það var reisn yfir þeim „Rétti", sem bónd-
inn í Baldursheimi hóf að gefa út norður á
Akureyri 1916. Það var ekki verið að kné-
krjúpa neinum máttarvöldum, ekki beðið um
„neina náðarveitingu" en heimtað „réttlæti,
eigi aðeins lagalegt, heldur náttúrlegt rétt-
læti." Auðvaldsþjóðfélaginu með allri þess
misskiptingu auðs og einokunarhringum var
sagt stríð á hendur, en stefnumar þrjár hyllt-
ar, er gegn því börðust: sósíalisminn, george-
isminn (jarðskattskenningin) og samvinnu-
stefnan — og allar kallaðar jafnaðarstefn-
ur eða auðsjafnaðarkenningar. Það var
ráðist ódeigan á heimsstríðið fyrra og undir-
rót þess, auðskipulagið, í grein Benedikts á
Auðnum strax í upphafi fyrsta heftis (bls.
17—32). Og þótt greinilegt væri að ritnefnd-
in aðhylltist fyrst og fremst georgismann, þá
var umburðarlyndið og virðingin fyrir „öðr-
um jafnaðarstefnum" svo mikil að strax í
fyrsta árgangi (öðm hefti) birtist hinn sögu-
legi fyrirlesmr Þorsteins Erlingssonar „Verka-
mannasamtökin" — hve dýrmætt er það ekki
íslenskri sósíalistískri verklýðshreyfingu að
það erindi varðveittist og kom þarna á prenti.
143