Morgunblaðið - 22.01.2006, Blaðsíða 30

30 SUNNUDAGUR 22. JANÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
H
vernig lítur
manneskja út
sem ákvað að
Ísland væri
staðurinn sem
hún vildi búa á,
fluttist hingað
búferlum alla
leið frá New York og þykir hafa sýnt
einstaka djörfung og dug í félagsmál-
um?
Ég er spennt að komast að svarinu
og finn það í stigagangi í Æsufelli. Ég
er búin að hringja á vitlausa bjöllu
þegar dyrnar opnast. „Það er hérna
uppi!“ heyrist af hæðinni fyrir ofan.
Hope Knútsson heilsar glaðlega. Hún
er í litríkri peysu, bleikum sokkabux-
um og brosir út að eyrum. Það er eitt-
hvað hressilegt við hana.
Útsýnið út um stofugluggann er
stórkostlegt. Reykjavík blasir við af
hæðinni og þarna eru bæði Esjan og
Akranes. Hér hefur Hope búið allan
sinn tíma á Íslandi. Kannski er það
einmitt þegar maður virðir fyrir sér
svona útsýni sem manni dettur í hug
að stofna hin og þessi félög og bæta
heiminn. Kannski ekki.
„Ég hef mikla trú á að við getum
breytt bæði sjálfum okkur og sam-
félaginu,“ segir Hope, horfir út um
gluggann og viðurkennir að þegar
hún finni fyrir óréttlæti fyllist hún
mikilli þörf til að breyta því. „Nú, og
þá vinn ég einfaldlega að því,“ segir
hún eins og ekkert sé eðlilegra. Síðan
bætir hún glettin við: „Það er í raun
óskynsamlegt að kvarta yfir hinu og
þessu ef menn eru síðan ekki tilbúnir
að gera neitt til að breyta því. Þá eru
þeir bara neikvæðir. Viðkvæðið hér á
landi er svo oft: Það þýðir ekkert! Það
þýðir ekkert að kvarta, það þýðir ekk-
ert að ætla að breyta einhverju. Ég
skil ekki þessa neikvæðni. Ef hægt er
að breyta einhverju þá er það á Ís-
landi, þar sem allt er svo smátt!
Ég skrifaði einu sinni niður á blað
það sem mér fannst vera lífspeki mín
og það sem ég vildi vinna eftir. Þetta
urðu níu atriði, það mætti kannski
kalla þetta boðorðin mín níu!“ segir
Hope og hlær. „Eitt þeirra er að
breytingar séu af hinu góða og að þær
opni einfaldlega nýja möguleika. Ann-
að er að það er líklegra að eitthvað já-
kvætt gerist ef ég tek af skarið en ef
ég sit hjá og bíð. Ég sjálf get látið
hlutina gerast!“
Hope sest brosandi í sófann og út-
skýrir að það sem hún stundi sé sósíal
aktívismi eða aðgerðarstefna, eins og
hún kallar það líka. „Á Íslandi er
stundum eins og fólki finnist skrýtið
að vera aðgerðasinni. Aktívistar eða
aðgerðarsinnar hafa oft neikvæðan
stimpil og eru gjarnan tengdir við
óeirðir.“
Ísland paradís á jörðu
Aktívistinn Hope Knútsson er
komin yfir sextugt. Hún er fædd árið
1943 í Brooklyn í New York, dóttir
hjónanna Jack Emanuel Loewenstein
og Ruth Haskell. Hún á systurnar
Bonnie og Lindu sem búa í New York
en fluttist sjálf hingað til lands á átt-
unda áratugnum og fór fljótlega að
láta til sín taka.
„Það má segja að á sjöunda ára-
tugnum hafi orðið vakning hjá mér.
Ég var stöðugt að mótmæla einhverju
– mótmælti kjarnorkuvopnum, kjarn-
orkuverum, lélegu heilbrigðiskerfi í
Bandaríkjunum sem mér fannst þá
afskaplega óréttlátt en er margfalt
verra í dag, stríðinu í Víetnam og
fleiru og fleiru. Mér fannst óþægilegt
að búa í samfélagi þar sem jafnmikið
óréttlæti viðgekkst og í Bandaríkjun-
um,“ segir Hope.
Árið 1969 dró til tíðinda. Hope fór í
sex vikna ferðalag frá Bandaríkjun-
um til meginlands Evrópu og þurfti
að millilenda á Íslandi. „Ég flaug með
Loftleiðum sem þá var þekkt sem
hálfgert hippaflugfélag og var með
gítarinn minn með mér. Í stoppinu á
Íslandi fór ég meðal annars Gullna
hringinn. Ég varð bókstaflega ást-
fangin af Íslandi, sem mér fannst líta
út eins og önnur pláneta. Það var frá-
bært að koma til lands þar sem skatt-
peningar landsmanna voru ekki not-
aðir í vopnaframleiðslu eða þjálfun til
að drepa. Ég dáðist sömuleiðis að
heilbrigðiskerfinu. Ef þú veikist í
Bandaríkjunum geturðu nefnilega
tapað öllu sparifénu þínu á einu bretti.
Bandaríkin eru eina ríkið á Vestur-
löndum sem eru með svona óréttlátt
heilbrigðiskerfi. Ég sagði stanslaust
við sjálfa mig: „Vá, en heilbrigt um-
hverfi til að ala upp börn í samanburði
við Bandaríkin!“ Á þessum tíma átti
ég hvorki mann né börn en langaði að
búa í sósíalísku lýðræðissamfélagi
eins og þessu. Frá Íslandi hélt ég
áfram til meginlands Evrópu en velti
stanslaust fyrir mér, þær 6 vikur sem
ég var þar, hvernig væri að búa á Ís-
landi,“ segir Hope og bætir við: „Mér
fannst landið í rauninni vera eins og
paradís á jörð.“
Leitin að víkingnum
Þegar þarna var komið við sögu
hafði Hope lokið BA prófi í heimspeki
og sálfræði í New York og tekið mast-
erspróf í iðjuþjálfun. Iðjuþjálfar veita
margvíslega heilbrigðis- og fé-
lagsþjónustu og stuðla að virkri þátt-
töku fólks í samfélaginu, til dæmis
fatlaðra og fólks með geðsjúkdóma.
Eftir kynnin af Íslandi var Hope for-
vitin að vita hvort hér vantaði iðju-
þjálfa. Við heimkomu til Bandaríkj-
anna skrifaði hún íslenska heil-
brigðisráðuneytinu bréf.
„Ég fékk strax svar og þar stóð að á
Íslandi vantaði ekki einungis iðju-
þjálfa heldur einnig iðjuþjálfaskóla!
Ég var spurð hvort ég vildi ekki koma
sem fyrst, helst í gær, stofna náms-
braut og vera brautryðjandi í faginu.
Mér fannst þetta heillandi og spenn-
andi og ákvað að slá til eftir að hafa
kannað landið betur í þriggja vikna
ferð sumarið eftir,“ segir Hope og
bætir sposk við að í framhaldinu hafi
hún tekið að leggja leið sína á Kenn-
edy-flugvöll í New York.
„Ég fór að hanga hjá Loftleiðum og
spurði íslenska starfsfólkið á vellinum
sífellt hver ætlaði að kenna mér ís-
lensku því ég ætlaði til Íslands. Fólk
spurði hvort ég væri snarvitlaus eða
hvað … Einu sinni sagði ég að fyrst
ég ætlaði að flytja til Íslands hefði ég
áhuga á að fara á stefnumót með vík-
ingi. Nokkrum vikum seinna, þegar
ég var aftur í heimsókn á vellinum,
gekk inn hávaxinn flugvirki sem vann
hjá Loftleiðum. Allir hrópuðu: „There
is one for you!“ Hann sneri sér við og
spurði: „Ha, one what?!“ Allir hróp-
uðu að ég væri að leita að víkingi. Og
viti menn, ári seinna vorum við
gift …“
Sá heppni var Einar Knútsson og
þau hjónakorn giftu sig árið 1971.
Það er víst hægt að breyta
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Hope Knútsson flutti til Íslands árið 1974. „Mér fannst óþægilegt að búa í samfélagi þar sem jafnmikið óréttlæti viðgekkst og í Bandaríkjunum,“ segir hún.
Baráttukonan Hope Knúts-
son flutti frá Bandaríkjunum
til Íslands fyrir meira en 30
árum. Hún hefur unnið öt-
ullega að félagsmálum hér á
landi og hefur að leiðarljósi
að öllu megi breyta til batn-
aðar. Finnist Hope vanta
þrýstihóp eða félag stofnar
hún það einfaldlega og vílar
ekki fyrir sér að gegna for-
mennsku. Sigríður Víðis
Jónsdóttir heyrði af mót-
mælum í Bandaríkjunum,
stefnumóti með víkingi, ís-
lensku félagsstarfi og bar-
áttumálum Hope.
Hope Knútsson og Vigdís Finn-
bogadóttir, meðan hún gegndi enn
embætti forseta. Hope hafði
samband við Vigdísi í baráttu sinni
gegn ofbeldi.
’Ég fór að hanga hjáLoftleiðum og spurði
íslenska starfsfólkið
á vellinum sífellt
hver ætlaði að kenna
mér íslensku því ég
ætlaði til Íslands.
Fólk spurði hvort ég
væri snarvitlaus eða
hvað …‘
UM áramótin fékk Hope Knúts-
son viðurkenningu frá Alþjóða-
húsinu fyrir starf sitt að fé-
lagsmálum. Yfirskrift viðurkenn-
ingarskjalsins var Vel að verki
staðið. Tiltekið var að viðurkenn-
ing þessi væri veitt einstaklingi af
erlendum uppruna sem lagt hefði
meira af mörkum til samfélagsins
en almennar kröfur gerðu ráð
fyrir. Álit dómnefndar var að
Hope Knútsson hefði sýnt ein-
stakan djörfung og dug í félags-
málum á Íslandi.
„Hún hefur hvort tveggja verið
brauðtryðjandi í félagsmálum inn-
flytjenda og almennt í samfélags-
málum. Hún hefur með starfi
sínu verið öðrum innflytjendum
fyrimynd um hvernig hægt er að
láta til sín taka í samfélaginu og
sigrast á margs konar hindrunum
þrátt fyrir að vera fædd og upp-
alin í öðru landi,“ segir í skjalinu.
Sigrast á hindrunum
’Ég hélt að fólkmyndi kannski
spyrja hver þessi út-
lendingur væri eig-
inlega að vilja þessar
breytingar.‘