Morgunblaðið - 19.03.2006, Page 25

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. MARS 2006 25
þjónustu í fjölmiðlum en slíkur út-
flutningur sé að verða æ mikilvæg-
ari fyrir þjóðarbúið. „Útflutnings-
tekjur þjóðarinnar koma ekki
eingöngu frá vöruútflutningi. Sam-
kvæmt fyrrnefndri skýrslu nam
útflutningur þjónustu sem hlutfall
af landsframleiðslu 12,0 % árið
2005 en til samanburðar má nefna
að hlutfallið af vöruútflutningi var
19,7%. Á sama hátt hefur vægi
gjaldeyristekna vegna þjónustuút-
flutnings aukist verulega síðustu
árum. Og það eru ekki aðeins hinir
sérmenntuðu sem selja þjónustu
sína til útflutnings eins og tölvu-
sérfræðingar, vísindamenn og
verkfræðingar heldur hefur sala á
þjónustu ófaglærðra færst í vöxt,
þar sem hún er ekki háð staðsetn-
ingu, eins og t.d. að sjá um inn-
slátt á tölvur.“
Menntun starfsfólks víða í þjón-
ustugeiranum er samt eitt af því
sem Hrund gerir að umtalsefni
sínu. „Þar er um hagsmunamál
allra að ræða og við þurfum víða
að endurskoða, endurskilgreina og
bæta menntunina. Störf í þjón-
ustugeiranum eru eins og áður
segir afar mismunandi og krefjast
mjög mismunandi menntunar og
þjálfunar. Sum krefjast margra
ára háskólanáms, önnur iðnnáms
og enn önnur námskeiða. Það er
mikilvægt að menntakerfið sé
nógu sveigjanlegt til þess að mæta
tímanlega breyttum kröfum þjón-
ustugreina, svo nægilegt framboð
af sérmenntuðu fólki sé alltaf til
staðar.“
Opinber þjónusta í
hendur einkaaðila
Hér á landi, eins og annars stað-
ar í norræna velferðarmódelinu, er
stór hluti þjónustugeirans í hönd-
um hins opinbera; heilbrigðis- og
félagsþjónusta, fræðslustarfsemi
og stjórnsýslan. Þetta telur Hrund
að komi til með að breytast í fram-
tíðinni auk þess sem þjónusta á
þessum sviðum komi til með að
aukast. „Opinber þjónusta er ríf-
lega þriðjungur allrar þjónustu
hér á landi. Hið opinbera getur
verið veitandi þjónustu, notandi
eða kaupandi. Á síðastliðnum ár-
um hefur hið opinbera selt og
einkavætt margar þjónustuveitur
sínar, eins og flutningaþjónustu-
fyrirtækið Íslandspóst, fjarskipta-
fyrirtækið Símann, bankana Bún-
aðarbankann og Landsbankann og
er það vel. Viðhorfin eru smám
saman að breytast. Stjórnmála-
menn og almenningur eru að gera
sér grein fyrir því að einkageirinn
getur í mörgum tilfellum selt hinu
opinbera sams konar þjónustu en
á betra verði, sem kemur skatt-
borgurum landsins á allan hátt til
góða, í lægri ríkisútgjöldum og
jafngóðri og jafnvel betri þjónustu.
Þetta viðhorf kristallast best í nið-
urstöðu könnunar Gallup um ýmsa
þætti tengda mikilvægi þjónustu á
meðal almennings, sem SVÞ létu
gera samhliða úttekt viðskipta-
deildar HR. Þar voru svarendur
beðnir að bera saman gæði op-
inberrar þjónustu og þjónustu
einkafyrirtækja og niðurstaðan
var mjög afgerandi. Um 70% svar-
enda telja að starfsmaður í einka-
fyrirtæki veiti betri þjónustu á
móti 11% svarenda sem telja að
starfsmaður í opinberu fyrirtæki
veiti betri þjónustu. Afgangurinn
eða 19% telja þjónustuna svipaða,“
segir formaðurinn.
Farsældin liggur í nýsköpun
Og framtíðin er áfram björt í at-
vinnugreininni sé rétt á spöðunum
haldið. „Nýsköpun er lykillinn að
áframhaldandi velgengni. Nýsköp-
un í þjónustu lýtur öðrum lög-
málum en sams konar sköpun í
hefðbundinni framleiðslu. Verð-
mætin eru oft ekki áþreifanleg og
áhættan virðist því meiri sem letur
oft fjármögnunarfyrirtæki til þess
að taka slaginn. Það er oft erfiðara
að selja hugmyndir og þjónustu en
vöru, en eins og reynslan sýnir
geta þær engu að síður verið mjög
arðbærar. Við þurfum því einnig
að breyta viðhorfi okkar til fjár-
festinga í þessum geira.
Rannsóknir eru mjög mikilvæg-
ar fyrir nýsköpun og þróunin er
víða mjög hröð og samkeppnin
eykst stöðugt. Hér þurfa bæði fyr-
irtæki og hið opinbera að leggja
sitt af mörkum. Opinberir fjár-
munir til rannsókna nema að því
er mér skilst um 24 milljörðum og
jafnvel þótt ég sé ekki sérstök
talskona ríkisstyrkja finnst mér
skjóta skökku við að aðeins um
10% þess fjár fari til rannsókna
innan þjónustugeirans, þegar haft
er í huga að hlutfall hans til lands-
framleiðslunnar nemur eins og áð-
ur segir um 55 af hundraði. En séu
rekstrarskilyrði og samkeppnis-
hæfni þjónustugeirans hérlendis
efld eru litlar sem engar fyrirstöð-
ur fyrir aukinni framleiðni og það
tryggir hagvöxt til framtíðar.
Þetta er alvöruatvinnugrein,“ seg-
ir Hrund Rudolfsdóttir, formaður
stjórnar SVÞ ákveðin.
Það birtir enn af marsdegi og
geislar sólar flæða óhindrað yfir
húsþökin í Reykjavík. Skíman eyk-
ur svo sannarlega bjartsýni og það
er tilhlökkunarefni að fá bráðlega
sólarhringsþjónustuna. Þeir eru
sennilega fáir Íslendingarnir sem
afþakka þá afbragðsþjónustu nátt-
úruaflanna.
Höfundur er sjálfstætt starfandi
blaðamaður.