Morgunblaðið - 19.03.2006, Page 28

28 SUNNUDAGUR 19. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
S
amtök iðnaðarins eru stór og
víðtæk og ná allt frá einyrkjum
til stórfyrirtækja á hinum
ýmsu sviðum iðnaðar og fram-
leiðslu. Margs konar hags-
munir þessara ólíku aðila fara
saman en aðrir ekki og hlut-
verk formanns og stjórnar er
að samræma sjónarmið og miðla málum.
Þannig eru samtökin sterkust,“ segir Helgi
Magnússon í samtali við Morgunblaðið en
hann var kjörinn formaður Samtaka iðnaðar-
ins á aðalfundi þeirra á föstudag. Fráfarandi
formaður er Vilmundur Jósefsson og kveðst
Helgi taka við góðu búi frá honum.
Vilmundur hefur verið formaður í sex ár og
segir Helgi þá reglu gilda hjá Samtökunum að
stjórnarmenn sitji ekki lengur en sex ár. „Það
er til að tryggja eðlilega endurnýjun en menn
geta líka komið aftur síðar ef svo ber undir,“
segir hann og sjálfur sat hann í stjórn SI árin
1995 til 2001.
Vel heima í málefnum iðnaðarins
Helgi Magnússon er vel heima í málefnum
iðnaðarins en hann varð framkvæmdastjóri
Hörpu árið 1992 sem síðar sameinaðist Sjöfn
undir nafninu Harpa Sjöfn. Síðla árs 2004
keypti danska málningarfyrirtækið Flügger
Hörpu Sjöfn en Helgi er stjórnarformaður
fyrirtækisins. Helgi er í dag framkvæmda-
stjóri Eignarhaldsfélags Hörpu sem á meðal
annars hluti í Bláa lóninu, Skipasmíðastöð
Njarðvíkur og Marel og situr í stjórnum
þeirra. Þetta eru allt fyrirtæki innan SI og
þannig segist Helgi fylgjast áfram með stöðu
greinarinnar. Eftir nám í Verzlunarskóla Ís-
lands og viðskiptafræðipróf frá HÍ starfaði
Helgi við endurskoðun, en hann er einnig lög-
giltur endurskoðandi. Árið 1988 varð hann rit-
stjóri Frjálsrar verslunar í fjögur ár.
„Það var skemmtilegur tími og ég hef alltaf
haft áhuga á fjölmiðlum frá því ég var ritstjóri
skólablaðs VÍ og hefði vel getað ílengst í þeirri
grein. Frjáls verslun gekk vel á þessum árum
að mínu mati. Við gerðum okkur far um að
skrifa ítarlegar úttektir á ýmsum hliðum við-
skiptalífsins sem vöktu mikla athygli og við-
brögð enda vann þarna gott fólk með góð sam-
bönd sem þýddi að við gátum leitað víða fanga
eftir upplýsingum. Ég átti þarna farsælt sam-
starf við reynda og trausta blaðamenn sem ég
lærði margt af, til dæmis Steinari J. Lúðvíks-
syni, Kjartani Stefánssyni og Valþóri Hlöð-
verssyni.“
Helgi segir það þó í raun ekki hafa verið erf-
itt að hverfa frá ritstjórnarstörfunum yfir í
málningarverksmiðjuna Hörpu. „Þetta var
gamalgróið og dæmigert fjölskyldufyrirtæki
sem faðir minn hafði stýrt í áratugi og hann
vildi að yngri maður tæki við. Við réðumst á
næstu árum í ýmsar breytingar á fyrirtækinu
og sú stærsta var ákvörðun um að fara út í
rekstur eigin málningarvöruverslana. Þá lok-
uðum við í raun á mikil viðskipti við stóru
byggingavöruverslanirnar en það hefur sýnt
sig að þetta var rétt skref.
Á þessum árum voru fjórar málningarverk-
smiðjur í landinu og það var nokkuð ljóst að
það hlaut að koma að uppstokkun þar sem af-
kastagetan var mun meiri en íslenski mark-
aðurinn þurfti. Ég held að allir hafi verið búnir
að tala við alla en mál þróuðust þannig að við
sameinuðum Hörpu og málningarhluta Sjafn-
ar á Akureyri sem Baldur Guðnason, núver-
andi forstjóri Eimskips, hafði keypt nokkru
áður. Þannig varð til enn öflugra fyrirtæki,
stærsta málningarfyrirtæki landsins. Fram-
leiðslan fór öll fram í Reykjavík og síðar
keyptum við norðanmennina út úr fyrirtækinu
þegar mestu breytingarnar voru afstaðnar.
Árið 2004 kom nýr forstjóri til starfa hjá Flüg-
ger í Danmörku og hann leitaði eftir nánara
samstarfi við okkur. Í desember ákváðum við
að selja Hörpu Sjöfn Flügger fyrirtækinu og í
kjölfarið var það nafn tekið upp.“
Breytt ásýnd fjölskyldufyrirtækja
Þar með var fyrirtækið komið úr eigu fjöl-
skyldunnar en Helgi segir ekki eftirsjá að því,
það starfi áfram og hjá því vinni margir sem
þar hafi átt nánast allan sinn starfsaldur.
„Þetta er tími breytinga og eignarhald og
ásýnd gömlu fjölskyldufyrirtækjanna í hinum
ýmsu greinum atvinnulífsins hefur smám sam-
an verið að breytast sem er bara í takt við tím-
ann og ekkert nema gott um það að segja.“
Fjárhagur Samtaka iðnaðarins er traustur
að sögn Helga og hann segir samtökin öflug og
góð sátt ríki um starfsemina undir stjórn
Sveins Hannessonar framkvæmdastjóra og 20
manna starfsliðs. „Eins og ég nefndi í upphafi
er fjölbreytt flóra fyrirtækja innan vébanda
samtakanna. Þar má nefna iðnaðarmenn, bæði
einyrkja og þá sem reka stærri fyrirtæki á
sínu sviði, iðnfyrirtæki og framleiðslufyrirtæki
í margs konar greinum svo sem matvælafram-
leiðslu, hugbúnaðar- og hátæknifyrirtæki,
byggingafyrirtæki, prentsmiðjur og stóriðja
svo nokkuð sé nefnt. Þetta er mikil breidd og
við tölum einu máli sem þessi heild iðnaðarins
en við þurfum stundum líka að fást við að sam-
ræma sjónarmið þegar ólíkir hagsmunir ein-
stakra sviða iðnaðarins rekast á. Þá kemur til
þess að sætta sjónarmið og ná fram lausnum
sem flestir geta unað við.“
Helgi segir margs konar verkefni fram-
undan hjá nýrri stjórn og að hún þurfi til
dæmis áfram að fjalla um stöðu hátæknifyr-
irtækja innan Samtaka iðnaðarins. „Hátækni-
iðnaðurinn fæst meðal annars við ýmsan
vanda vegna sterkrar krónu. Vonandi er það
tímabundið og þetta er aðeins einn vandi há-
tækninnar því fjölmörg önnur atriði hafa skert
starfsskilyrði hátæknifyrirtækja. Þar get ég
nefnt atriði eins og skattakerfið sem er þess-
um fyrirtækjum erfitt en þar örlar þó á ljósi
því fjármálaráðherra hefur tilkynnt vænt-
anlegar aðgerðir til að gera þeim lífið bæri-
legra. Það vantar hins vegar sambærilegan
stuðning og rekstrarumhverfi eins og í ná-
grannalöndunum og okkur vantar öflugri fjár-
festingarsjóði til að hvetja efnileg fyrirtæki til
vaxtar á viðkvæmum stigum í upphafi.“
Fleira hefur áhrif á gengisþróun en stóriðjan
Gengisþróunin undanfarin misseri hefur
veikt stöðu fyrirtækja sem afla tekna sinna á
erlendum mörkuðum og segir Helgi að til-
hneiging hafi verið til að kenna stóriðju um
hátt gengi. „Framkvæmdir og uppbygging
fyrir stóriðju og sú þensla sem því hefur fylgt
hafa vissulega haft áhrif á efnahagslífið og
styrkt stöðu krónunnar en þar kemur fleira til.
Breytingar og mjög mikil útlánaaukning á
íbúðamarkaði er ekki síðri undirrót þensl-
unnar en stóriðjan. Það þarf að breyta hag-
stjórn í ástandi sem þessu og þar hafa við-
brögð stjórnvalda ekki alltaf verið rétt. Þau
hafa ekki beitt opinberum samdrætti í út-
gjöldum til mótvægis við þensluna og þess
vegna eru vextir hærri en ella og þess vegna
hefur styrkur krónunnar haldið áfram að vaxa.
Ef unnt verður að draga nokkuð úr ríkisút-
gjöldum, til dæmis með því að fresta
ákveðnum framkvæmdum, getum við búist við
vaxtalækkun og lækkun gengis. Ég geri mér
hins vegar ljóst að slík frestun er ekki í þágu
allra aðildarfélaga Samtaka iðnaðarins en
þetta er atriði sem við verðum að reyna að
finna lausn á sem allir geta unað við.“
Brýnt er einnig að mati Helga að atvinnu-
reksturinn almennt búi við sömu skilyrði og
segir hann það kannski ekki síst eiga við um
stóriðjufyrirtækin. „Það hefur verið bent á það
með neikvæðum tón að stóriðjan njóti fyr-
irgreiðslu stjórnvalda og skekki samkeppn-
isstöðu annarra atvinnugreina. Ég tel að við
eigum að fagna því ef stóriðjufyrirtækin ná
hagkvæmum samningum við stjórnvöld, til
dæmis um opinber gjöld. Við skulum ekki
leggjast gegn því heldur fara fram á að aðrar
greinar njóti hins sama.
Það hefur líka komið fram að álver Alcoa,
Fjarðaál, hafi samið um 0,15% stimpilgjöld
sem er einn tíundi af því sem við verðum að
búa við. Það þarf að fella stimpilgjöldin niður,
þau eru úreltur skattstofn. Þar með yrði engin
mismunum. Alcoa mun einnig fá felld niður
gatnagerðargjöld, vörugjöld og tolla. Það þarf
einfaldlega að fella þetta niður gagnvart öðr-
um, þá er engin mismunun. Samtök iðnaðarins
hafa árum saman barist fyrir niðurfellingu
vörugjalda og tolla og það er unnt að færa fyr-
ir því rök að það gæti verið hagkvæmt fyrir
sveitarfélögin að gefa eftir gatnagerðargjöld í
atvinnurekstri. Það gæti orðið til þess að fyr-
irtæki yrðu til í sveitarfélögunum sem leggðu
grunn að störfum fólks sem aflaði þá tekna
sem gæfu af sér skatta til hins opinbera og þar
með sveitarfélaganna.
Atvinnureksturinn á almennt að sækjast
eftir sömu skilyrðum og þeir fá sem bestum
samningum ná. Við eigum ekki að horfa öfund-
araugum á þá sem njóta velgengni á þessum
sviðum, við eigum einfaldlega að miða við það
sem best gerist.“
Í lokin er eðlilegt að spyrja Helga Magn-
ússon hver afstaða hans sé til hugsanlegrar
aðildar Íslands að Evrópusambandinu:
Óeðlilega sterk króna
„Það verður áfram spurt spurninga um það
hvort Ísland eigi að sækjast eftir inngöngu í
Evrópusambandið. Ef til þess kemur verður
meginástæðan sú að íslenska krónan veldur
miklum vanda og dregur úr stöðugleika. Það
hefur sýnt sig á síðustu mánuðum og miss-
erum að Íslendingar munu ekki geta reitt sig á
þetta smáa myntkerfi okkar til frambúðar.
Menn hafa velt því fyrir sér hvort við getum
tekið upp evru eða tengst henni eins og Danir.
Í nýlegri skýrslu Hagfræðistofnunar Háskóla
Íslands um fyrirkomulag gengismála á Íslandi
er því haldið fram að það getum við ekki nema
að ganga fyrst í ESB. Nú hefur iðnaðar- og
viðskiptaráðherra hins vegar varpað því fram
að við ættum að skoða þann möguleika að
semja beint um upptöku evru og stytta okkur
þar með leið. Ráðherrann hefur vægast sagt
fengið kaldar kveðjur vegna þessarar hug-
myndar eins og kunnugt er. En það breytir
ekki því að væntanlega snýst framvinda þessa
máls um pólitískan vilja eins og var raunin
þegar Íslendingar sömdu um inngöngu í EES.
Vert er að hafa í huga að Jón Baldvin
Hannibalsson hélt því ákveðið fram í fjöl-
miðlum fyrir nokkrum dögum að með aðild
okkar að Evrópska efnahagssvæðinu hefðum
við gengið að 60% hluta inn í Evrópusam-
bandið. Fái þessi fullyrðing hans staðist erum
við lengra komin en ég hafði gert mér grein
fyrir.
Í stórum málum eins og þessu getur lands-
lagið breyst hratt. Við getum rifjað upp að við
umræður á Alþingi fyrir rúmum áratug þegar
tekist var á um aðild að EES sagði Stein-
grímur Hermannsson, fyrrverandi forsætis-
ráðherra, að í samningnum fælist „fullveld-
isframsal“ okkar og Páll Pétursson,
fyrrverandi alþingismaður og ráðherra, hélt
því fram að EES-samningurinn ætti eftir að
færa Íslendingum „ósjálfstæði, atvinnuleysi,
fátækt og auðnuleysi“. Nú, rúmum áratug síð-
ar, keppast allir við að dásama þennan EES-
samning,“ sagði Helgi Magnússon að lokum og
sagði spennandi tíma framundan. Íslendingar
þyrftu að fást við óeðlilega sterka krónu og
halla á viðskiptum við útlönd en á móti kæmi
mikill hagvöxtur og áframhaldandi framfara-
hugur sem ætti eftir að skila okkur enn lengra
fram á veginn.
Vantar öflugri fjárfestingar-
sjóði til stuðnings í hátækni
Helgi Magnússon, framkvæmda-
stjóri fjárfestingarfélags Hörpu, ný-
kjörinn formaður Samtaka iðnaðar-
ins, segir að Íslendingar geti vart
reitt sig á smátt myntkerfið til
frambúðar. Í samtali við Jóhannes
Tómasson segir hann hlutverk for-
manns svo víðfeðmra samtaka oft
að sætta sjónarmið.
Morgunblaðið/Ómar
„Atvinnureksturinn á almennt að sækjast eftir sömu skilyrðum og þeir fá sem bestum samningum ná. Við eigum ekki að horfa öfundaraugum á þá sem
njóta velgengni á þessum sviðum, við eigum einfaldlega að miða við það sem best gerist,“ segir Helgi Magnússon, nýkjörinn formaður Samtaka iðnaðarins.
joto@mbl.is