Morgunblaðið - 17.09.2006, Síða 37

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. SEPTEMBER 2006 37
mála að það er nauðsynlegt að stórauka eftirlit
með öllum hugsanlegum leiðum til þess að smygla
fíkniefnum inn í landið.
Það hlýtur líka að vera spurning hvort ekki sé
nauðsynlegt að þyngja mjög refsingar við fíkni-
efnasölu þannig að þeir sem hana stunda séu tekn-
ir úr umferð mun lengur en nú tíðkast. Flestir
þessara manna eru vistaðir á Litla-Hrauni. Er eitt-
hvert vit í því? Er ekki þar með orðið ljóst að Litla-
Hraun er orðið staður þar sem menn geta ánetjast
fíkniefnum? Er ekki meira vit í því að koma þess-
um sölumönnum dauðans fyrir í fangelsi á af-
skekktari stað þar sem þeir eiga erfiðara með að
stunda viðskipti sín áfram innan og utan fangelsis?
Forsetinn hefur sagt fíkniefnum stríð á hendur.
Það stríð verður hins vegar að heyja á mörgum
vígstöðvum og á sumum þeirra þarf að beita mikilli
hörku.
Meðferðin
F
íkniefnaheimurinn er harður. Sjálf-
sagt er erfitt að lækna þá sem selja
fíkniefni af þeirri fíkn að drepa fólk
með þeim hætti. Og í sumum tilvikum
selja menn fíkniefni til að fjármagna
eigin neyzlu.
En það er hægt að hjálpa sumu fólki sem hefur
orðið fíkniefnum að bráð þótt mörg sorgleg dæmi
séu um það í okkar samfélagi að það hafi ekki tek-
izt.
Samhliða umfangsmiklu forvarnarstarfi og auk-
inni áherzlu á að stöðva fíkniefnasalana er nauð-
synlegt að styðja við bakið á þeim sem hafa tekið
að sér meðferð fíkniefnaneytenda. Það er auðvelt
að upplifa þær aðstæður á þann veg að það sé bara
sjálfsagt að Þórarinn Tyrfingsson sé einn með
þetta vandamál á sínum herðum.
Þeir sem kynnzt hafa örvæntingu þess fólks sem
stendur frammi fyrir fíkniefnaneyzlu í eigin fjöl-
skyldu gera sér grein fyrir að það er til of mikils
mælzt að Þórarinn leysi allan vanda þessa fólks.
Jafnvel þótt hann sé afreksmaður á sínu sviði. Það
er hann.
Á vegum SÁÁ hefur verið unnið stórmerkilegt
starf sem að töluverðu leyti hefur verið fjármagn-
að af einkaaðilum. En ef okkur á að takast að
bjarga einhverjum af þeim fjölda fólks sem hefur
orðið fíkniefnum að bráð og á eftir að verða fíkni-
efnum að bráð þarf meira til að koma. Það er eðli-
legt og sjálfsagt að meiri fjármunir komi úr al-
mannasjóðum til þess. Hver verður framtíð
drengsins ellefu ára sem fíkniefni fundust á um
daginn?
Óþægilegur veruleiki
Þ
að er spurning hvort við Íslendingar
erum að reyna að horfast ekki í augu
við þetta vandamál. Ef það ber ekki að
dyrum hjá okkur ypptum við öxlum og
viljum helzt ekki af því vita. Getur það
verið? Og svo gerist eitthvað sem veld-
ur því að við hrökkvum í kút.
Í Morgunblaðinu í dag, laugardag, segir Róbert
Wessmann, forstjóri Actavis, sem er bakhjarl þess
verkefnis sem forseti Íslands hefur hleypt af stað:
„Raunverulegt markmið með þessu verkefni er að
fjölskyldur, foreldrar og allir sem koma að uppeldi
barna skilji hvað það er sem skiptir máli í uppeld-
inu til að minnka líkur á að börn lendi í fíkniefna-
neyzlu síðar meir. Þessi dagur er í mínum huga að-
eins upphaf að frekari þróun í baráttunni við
fíkniefni eins og við þekkjum hana hingað til.“
Spurningin er þessi: hver er sú barátta sem við
þekkjum hingað til? Við og við er gripið til átaks-
verkefna eins og þess sem átti að hreinsa Ísland af
öllum fíkniefnum fyrir síðustu aldamót en hafa til-
hneigingu til að fjara út og í sumum tilvikum að
verða orðin tóm eins og raunin varð um það verk-
efni.
En hvað annað höfum við gert? Fíkniefnalög-
reglan vinnur í sínum heimi og fæstir vita hvað
gerist á þeim vettvangi. Við og við koma forráða-
menn SÁÁ fram og lýsa þeim vanda sem við þeim
blasir en sjaldnast verða mikil viðbrögð við ákalli
þeirra þótt það gerist stundum. Höfum við í raun
og verið verið að heyja einbeitta og markvissa bar-
áttu gegn fíkniefnum á Íslandi?
Í umræðum þess sumars sem nú er að ljúka hafa
komið upp vangaveltur um hvort mafían í Litháen
sé að festa sig í sessi á fíkniefnamarkaðnum hér.
Fæst vitum við hvað felst í þessu hugtaki – lithá-
íska mafían – og enn síður hvað í því felst að hún
hafi verið að festa hér rætur. Margir hafa áhyggj-
ur af því að umræður um litháísku mafíuna verði til
þess að koma óorði á Litháa almennt. Úr bíómynd-
unum þekkjum við hins vegar að mafíurnar helga
sér ákveðin svæði og þess vegna alls ekki hægt að
útiloka að það sama gerist hér. Ísland verði mark-
aðssvæði einhverra tiltekinna hópa alþjóðlegra
glæpamanna.
Ganga má út frá því sem vísu að lögregluyfirvöld
á Íslandi séu í sambandi við lögreglu bæði í Lithá-
en og annars staðar til þess að skipuleggja sameig-
inlegt átak gegn þessum glæpaöflum. En enn og
aftur vaknar sú spurning hvort við séum að gera
nóg. Hvort við þurfum að beina meiri fjármunum
og meiri mannskap í þessa baráttu.
Fíkniefnavandinn á Íslandi er ekki vinsælasta
umræðuefni stjórnmálamanna. Hvers vegna ekki?
Það eru þeir sem leiða þjóðfélagsumræðurnar
hverju sinni. Hvers vegna eru umræður um fíkni-
efnavandann hér ekki á dagskrá þeirra með reglu-
legum hætti þegar þeir tala til þjóðarinnar og við
þjóðina?
Þess vegna er frumkvæði forsetans í þessum
málum til eftirbreytni en það þarf bara svo
miklu meira til. Forsetinn hefur einbeitt
sér að forvarnarátaki. En það eru fjölmörg
verkefni annars staðar. Engin spurning er
um að þeir sem eru að eltast við fíkniefna-
salana vinna gott verkefni. En það er
nokkuð víst að þeir þurfa meiri fjármuni
og fleira fólk til starfa. Og það sama á við
um meðferðaraðila.
Frumkvæði Ólafs Ragnars Grímssonar
á áreiðanlega eftir að skila góðum hlutum
og bjarga mörgum ungmennum frá því að
lenda í klóm fíkniefnasalanna. En vonandi
kveikir það líka umræður um nauðsyn
viðameiri aðgerða á öðrum sviðum. Það
getur líka verið gagnlegt að fara yfir það
sem áður hefur verið gert og hvað tókst
ekki sem skyldi. Var það t.d. vitleysa og
óraunsæi að lýsa því yfir á tíunda áratugn-
um að Ísland yrði fíkniefnalaust land um
síðustu aldamót? Hvað gefur gefizt vel og
hvað hefur mistekizt?
Baráttan gegn fíkniefnunum þarf að
vera á dagskrá allra stjórnmálaflokkanna.
Þótt þeir geti ekki komið sér saman um
margt geta þeir áreiðanlega sameinast í
þessari baráttu. Þess vegna væri ekki úr
vegi að þeir hendi áskorun forseta Íslands
á lofti og beiti sér fyrir viðameiri aðgerð-
um gegn fíkniefnum á öllum sviðum, ekki
bara á sviði forvarna þótt þar sé auðvitað
verið að vinna í þeirri grasrót sem mestu
máli skiptir.
» Það er því æskilegt að útvíkka það starf sem forsetinn ísamvinnu við fyrrgreinda aðila hefur hleypt af stokkunum,
dýpka það og grípa til róttækra aðgerða gagnvart þeim ógeðs-
legu öflum sem hér eru að verki.
rbréf
Morgunblaðið/Eyþór