Morgunblaðið - 11.05.2007, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. MAÍ 2007 21
Eftir Svein Sigurðsson
svs@mbl.is
TONY Blair, forsætisráðherra Bret-
lands, tilkynnti í gær, að hann ætlaði
að láta af embætti 27. júní næstkom-
andi. Í tilfinningaþrunginni ræðu
með flokksfélögum í kjördæmi sínu,
Sedgefield, kvaðst hann viðurkenna,
að ríkisstjórn sín hefði ekki ávallt
staðið sig sem skyldi en hann hefði
orðið þeirrar gæfu aðnjótandi að
vera í forystu fyrir „þessari miklu
þjóð“ í 10 ár. Það væri „nógu langur“
tími fyrir hana og hann.
„Mér kunna að hafa orðið á mis-
tök, það er ykkar að dæma um það.
Ég bið ykkur samt að trúa því, að ég
gerði aðeins það, sem ég taldi vera
réttast og landi og þjóð til heilla. Ég
þakka þjóðinni fyrir það, sem vel
tókst, og ég bið hana afsökunar á
því, sem miður fór,“ sagði Blair en
hann mun gegna forsætisráðherra-
embættinu þar til Verkamanna-
flokkurinn hefur valið eftirmann
hans. Enginn vafi er á, að hann verði
Gordon Brown fjármálaráðherra.
Blair skýrði raunar fyrst frá
ákvörðun sinni á fundi með ríkis-
stjórninni í gærmorgun og bað þá
ráðherrana að bíða með lofið þar til
síðar. Brown kvaðst þó ekki geta
farið af fundinum án þess að þakka
Blair fyrir „einstæðan árangur og
einstæða forystu í þágu flokks, þjóð-
ar og á alþjóðavettvangi“.
John Burton, náinn vinur Blairs,
sagði í gær, að Blair myndi gegna
þingmannsstöðu sinni áfram nema
því aðeins honum byðist mikið starf
á alþjóðavettvangi.
Alltaf dálítið öðruvísi
Tony Blair eða Anthony Charles
Lynton Blair eins og hann heitir
fullu nafni hefur ávallt verið dálítið
öðruvísi en aðrir og skorið sig úr.
Strax í skóla vakti hann á sér athygli
fyrir að ögra kennurum sínum og
óskoruðu valdi þeirra og um hríð var
hann aðalsöngvari hljómsveitar.
Virtist hann eiga sér þann draum að
verða rokkstjarna. Þá óraði engan
og líklega síst hann sjálfan fyrir því,
að hann ætti eftir að hasla sér völl í
stjórnmálum. Hitt fór þó ekki
framhjá neinum, að hann átti auð-
velt með að hrífa fólk með sér.
Saga Blairs er ekki saga manns,
sem vinnur sig upp frá örbirgð til
auðs og áhrifa. Hann er af millistétt-
arfólki kominn, Leo, faðir hans er
lögfræðingur, og hann hafði í sjálfu
sér allt til alls. Ferill hans er samt
ekki ómerkilegri fyrir það.
Skjótur frami
Blair, sem varð 54 ára 6. maí sl.,
fæddist í Edinborg en æskuárin átti
hann flest í Durham þar sem faðir
hans var formaður í félagi íhalds-
manna. Virtist Blair ætla að feta þá
sömu slóð í stjórnmálunum en hann
sneri sér að Verkamannaflokknum
og var fyrst kjörinn á þing fyrir
Sedgefield á N-Englandi 1983.
Frami Blairs innan flokksins var
skjótur og þegar leiðtogi flokksins,
John Smith, varð bráðkvaddur 1994,
var Blair kjörinn eftirmaður hans.
Samdi hann um það við Gordon
Brown, núverandi fjármálaráðherra,
að hann byði sig ekki fram en nú er
komið að Brown að taka við af Blair.
Þegar Verkamannaflokkurinn
vann mikinn kosningasigur 1997
varð Blair forsætisráðherra 43 ára,
sá yngsti í Bretlandi í 185 ár. Hann
naut mikilla vinsælda, var einhvern
veginn í takt við tímann og skynjaði
betur samfélagið og hræringar þess
en fyrirrennararnir. Nokkur leið-
indamál og hneyksli urðu þó til að
bletta ímyndina en sjálfur örlaga-
valdurinn var Íraksstríðið.
Óánægjan með þátttöku Breta í
Íraksstríðinu fór vaxandi og það
breyttist ekki þótt Blair yrði fyrstur
leiðtoga Verkamannaflokksins til að
vinna þrennar þingkosningar í röð
2005. Innan flokksins fjölgaði þeim,
sem litu á hann sem byrði.
Ný stefna, nýjar áherslur
Með stefnu sinni félags- og efna-
hagsmálum braut Blair í blað og
sagði skilið við gamlar, sósíalískar
kennisetningar Verkamannaflokks-
ins. Olli það ónægju sumra en aðrir
fögnuðu því, að hann skyldi losa
flokkinn úr kæfandi faðmlaginu við
verkalýðsfélögin.
Í innanríkismálum beitti Blair sér
fyrir umfangsmestu stjórnarskrár-
breytingum í Bretlandi um aldaraðir
er Skotland og Wales fengu að þróa
sína eigin heimastjórn og hann und-
irritaði samkomulagið, sem kennt er
við föstudaginn langa, um frið á
N-Írlandi. Því má þó ekki gleyma, að
forveri hans á forsætisráðherrastóli,
John Major, lagði grunninn að því.
Blair vann að því, að Bretar lög-
festu mannréttindasáttmála Evr-
ópu, umbótum á lávarðadeild og
auknum réttindum samkyn-
hneigðra. Miklar breytingar hafa
einnig orðið í mennta-, heilbrigðis-,
eftirlauna- og löggæslumálum og
fyrir það vill Blair, að sín verði
minnst. Enn um sinn mun þó Íraks-
stríðið skyggja á það allt, hvað sem
síðar verður.
„Gerði það sem
ég taldi réttast“
Efnahagsuppgangur og breytingar
hafa einkennt stjórnartíð Blairs en
skuggi Íraksstríðsins grúfir þó enn yfir
Reuters
Kveðjustund Mikill mannfjöldi safnaðist saman er Blair tilkynnti hvenær
hann léti af embætti. „Cherie, kærar þakkir fyrir að lána okkur bónda
þinn“ segir á spjaldi þessarar konu og aðdáanda forsætisráðherrans.
Tony Blair, forsætisráðherra Bretlands, lætur af embætti 27. júní eftir áratug í Downing-stræti 10