Morgunblaðið - 11.05.2007, Blaðsíða 48

48 FÖSTUDAGUR 11. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Í hverri viku er kosningavaka með
frambjóðendum allra flokka. Ég hef
hlustað á þessa þætti og finnst þeir
vera endurtekning á eldgömlum
lummum sem matreiddar hafa veið of-
an í kjósendur fyrir hverjar kosn-
ingar, þó hafa þessar umræður ein-
kennst af meiri málefnaþynnku en
áður. Eitt mál hefur vakið sérstaka at-
hygli mína, það er umræðan um
frjálst flæði verkafólks inn í landið og
hefur verið reynt að færa málið í þann
búning að slíkt væri okkur Íslend-
ingum lífsnauðsyn.
Það hefur lengi verið sérstakt
áhugamál atvinnurekenda að ná tang-
arhaldi á verkafólki með einhverjum
hætti og gerðar hafa verið ýmsar til-
raunir til þess að reka fleyg í stétt-
arfélagslegu samstöðu þeirra, t.d. með
því að hvetja fólk til þess að vera ekki í
stéttarfélögum. Og ýmsu fleira.
Frjálst streymi verkafólks milli
landa er ekki fyrir þjóðfélögin, heldur
atvinnurekendur, þetta er þeirra ósk-
astaða að geta látið atvinnulausa frá
Austur-Evrópu fylla atvinnumark-
aðinn í Vestur-Evrópu og með því
þrýst niður launum innlendra. Það er
ömurlegt að vinstriflokkar ýti undir
slíka aðför að íslensku verkafólki. Ég
hélt að umræða um málefnið væri
aldrei til skaða, heldur til þess fallin
að fá víðtækari yfirsýn yfir málið og
því báðum til hagsbóta.
Forsætisráðherra kynnti á flokks-
þingi Sjálfstæðisflokksins sextán ára
gamalt loforð Friðriks Sophussonar
frá því flokkurinn var síðast í stjórn-
arandstöðu þar sem hann lofaði því að
ef Sjálfstæðisflokkurinn kæmist í
stjórn eftir kosningar skyldi fram-
færslulífeyrir verða skattfrjáls. Sjálf-
stæðisflokkurinn komst í stjórn og
Friðrik varð fjármálaráðherra. Hann
mun hafa reynt að standa við málið
en var ýtt úr ríkisstjórninni og við
ráðuneytinu tók núverandi forsætis-
ráðherra. Hann byrjaði svo á því að
aftengja ellilífeyri frá launavísitölu og
klippti þar með á alla möguleika elli-
lífeyrisþega til að geta þrýst á um
bætt kjör í samræmi við aðra laun-
þega. Dettur einhverjum í hug að for-
sætisráðherra standi frekar við þetta
loforð nú, fremur en hingað til, úr því
að hann gerði þetta ekki fyrir kosn-
ingar.
Við höfum lifað undanfarna mánuði
í góðæri en eftir kosningar mun verða
saumað að fólki vegna slæmrar stöðu
fyrirtækja og ríkissjóðs.
GUÐVARÐUR JÓNSSON,
Hamrabergi 5,
111 Reykjavík.
Kosningar framundan
Frá Guðvarði Jónssyni: Vegna mikils aðstreymis aðsendra greina í aðdraganda alþingiskosninganna verður formi þeirra greina,
sem lúta að kosningunum, breytt. Er þetta gert svo efnið verði aðgengilegra fyrir lesendur og auka mögu-
leika Morgunblaðsins á að koma greinunum á framfæri fyrir kosningar.
Alþingiskosningar
MARGT hefur verið rætt og
ritað um fyrirhugað álver ALCOA
á Bakka við Húsavík. Hver framá-
maðurinn á fætur
öðrum berst við að
mæra hugmyndina
og svo er nú komið
að allir stjórn-
málaflokkar nema
Íslandshreyfingin
og Vinstri grænir
styðja uppbygg-
ingu þess. Málatilbúnaður álvers-
manna er allur á eina vegu „jarð-
hitaorka hefur lítil umhverfisleg
áhrif“, „undirbúningsvinnan er
sérlega vönduð“. Hvað skyldi hins
vegar vera til í þessum fullyrð-
ingum?
Mengun vatns
frá jarðhitavirkjunum
Margt hefur verið ritað um
mengun frá álverum. Má þar
nefna krabbameinsvaldandi PAH
efni sem berast með kerbrotum út
í náttúruna og flúor, brennisteins-
sambönd og koltvísýring, sem
berst út í andrúmsloftið. Minna
hefur verið rætt um áhrifin frá
jarðhitavirkjununum sjálfum.
Fyrir utan augljóst rask á landi,
eins og Sunnlendingar hafa orðið
áþreifanlega varir við með til-
komu Hellisheiðarvirkjunar, þá er
helsta mengun frá jarðhitavirkj-
unum í formi hávaða, útblásturs
og affallsvatns. Í affallsvatni há-
hitasvæða eru helstu mengunar-
efnin brennisteinsvetni, arsenik,
bór, kvikasilfur og aðrir þung-
málmar eins og blý, kadmíum,
járn, sink, mangan, en liþíum,
ammóníak og ál er einnig stund-
um í skaðlegu magni. Af þessum
efnum er arsenik sérstakt
áhyggjuefni í jarðhitavökva á Mý-
vatnssvæðinu, enda eitrað og
hættulegt lífríkinu. Nauðsynlegt
er að skoða til fullnustu hvort
fimmföldun á orkuöflun í Mý-
vatnssveit valdi skaða á lífríkinu í
vatninu og umhverfi þess, en sam-
anlögð umhverfisáhrif virkj-
ananna hafa ekki verið metin.
Útblástur gróður-
húsalofttegunda
Miðað við forsendur mats-
skýrslna fyrir Kröflu og Bjarnar-
flag má gera ráð fyrir að 1300
tonn af koltvísýringi (CO2) og 108
tonn af brennisteinsvetni (H2S)
verði leyst út í andrúmsloftið fyrir
hvert virkjað MW. Á tiltölulega
afmörkuðu svæði og í nágrenni
þéttbýlisins í Reykjahlíð koma til
með að leysast út í andrúmsloftið
390 þúsund tonn af CO2 og rúm
32 þúsund tonn af H2S á ári.
Brennisteinsvetni er eitruð loft-
tegund, en styrkur þess má ekki
fara yfir 10 ppm á vinnustöðum á
Íslandi miðað við 8 tíma vinnudag.
Við þetta bætist síðan útblástur
frá Þeistareykjum og Gjástykki,
en miðað við sömu forsendur og
ef orkuforsendur staðarvals-
skýrslu ALCOA eru hafðar til
grundvallar með 90 MW vatns-
aflsvirkjun í Skjálfandafljóti,
verður CO2 útblástur jarð-
hitavirkjananna í heild sennilega
alls um 600 þúsund tonn á ári,
sem er álíka mikið og heildar-
útblástur allra samgangna er hér
á landi. Til samanburðar verður
útblástur álversins um 375 þús-
und tonn á ári. Verði orkunnar
eingöngu aflað með jarðhitavirkj-
unum þá liggur nærri að út-
blástur CO2 sé helmingi meiri í
orkuöfluninni en frá álverinu
sjálfu. Ég tel það vera tími vera
kominn til að við Íslendingar
horfumst í augu við þá staðreynd
að þessi græna orka okkar er ef til
vill ekki svo græn í reynd.
Staða Mývatnssveitar
Ásýnd sveitarinnar, sem þó á að
heita vernduð með náttúruvernd-
arlögum, kemur til með að breyt-
ast umtalsvert til norðausturs þeg-
ar framkvæmdum lýkur. Nokkrar
vinsælustu gönguleiðir ferðamanna
raskast verulega. Margfalt magn
af gufustrókum leggur til himins
og svæðið verður undirlagt af
steypu og rörum. Þar sem um 32
þúsund tonn brennisteinsvetnis
koma til með að streyma upp í
andrúmsloftið árlega í nágrenni
aðalþéttbýlissvæðis sveitarinnar,
þætti mér eðlilegt réttlætismál
íbúa Mývatnssveitar að rækilega
verði kannað hvort styrkur efnis-
ins sé líklegur til að fara yfir leyfi-
leg mörk. Úr þessu verður að
ganga úr skugga áður en „of
seint“ verður að snúa við. Fyr-
irsjáanlegt er að baráttan fyrir
verndun náttúru Mývatnssveitar,
sem staðið hefur yfir í hartnær 40
ár, á eftir að harðna á ný. Sam-
svörunin við baráttuna fyrir
verndun Þjórsárvera er sláandi.
Það er von mín að sem flestir
taki sér tíma og myndi sér sjálfir
skoðun á goðsögninni um álver á
Bakka við Húsavík og nýtingu
jarðvarmaorku fyrir álver al-
mennt. Það er von mín að sem
flestir taki afstöðu byggða á raun-
verulegum gögnum um hvort þeir
telji þessar álvershugmyndir vera
velígrundaða umhverfisvæna að-
gerð sem verði öllum íbúum lands-
fjórðungsins til heilla og ánægju.
Fyrir mér vekur umtal og áróður
álverssinna hinsvegar margar
spurningar, t.d.: „Hvenær verður
múgsefjun að sannleika og hvenær
verður tálsýn að veruleika?“
Áhugasömum er bent á að
kynna sér staðarvalsskýrslu AL-
COA, sem finna má á vefnum
www.natturan.is.
Er orkan virkilega
væn og græn?
Eftir Ragnhildi Sigurðardóttur
Höfundur skipar 2. sæti
Íslandshreyfingarinnar
á Suðurlandi.
MORGUNBLAÐIÐ birti 10. maí
grein eftir Ingibjörgu Sólrúnu
Gísladóttur. Greinin ber yfirskrift-
ina ,,Menntun er
arðbær fjárfesting“.
Aðgerðir Sjálfstæð-
isflokksins í
menntamálum á
síðustu árum hafa
borið þess glögg
merki að flokkurinn
taki undir þá full-
yrðingu að menntun sé arðbær
fjárfesting og að menntakerfið
skuli styrkja og efla.
Villandi talnabrellur
Hins vegar hefur verið dapurlegt
að sjá hvernig Ingibjörg Sólrún og
aðrir frambjóðendur Samfylking-
arinnar hafa reynt að gera lítið úr
þeirri menntabyltingu sem átt hef-
ur sér stað í menntamálum á Ís-
landi á undanförnum árum með
villandi talnabrellum og hreinum
rangfærslum. Samfylkingin virðist
vera trú þeirri sannfæringu sinni í
kosningabaráttunni að ef villandi
upplýsingar eru endurteknar nógu
oft þá fari fólk að trúa þeim.
Rangar fullyrðingar
Ingibjargar Sólrúnar
Ástæða er til að gera at-
hugasemdir við nokkrar fullyrð-
ingar sem fram koma í grein Ingi-
bjargar Sólrúnar og hafa reyndar
áður komið fram í greinum annarra
frambjóðenda Samfylkingarinnar
um menntamál, þar á meðal Ágústs
Ólafs Ágústssonar og Katrínar Júl-
íusdóttur.
Í greininni segir Ingibjörg: ,,Að
mati okkar fremstu sérfræðinga er
skortur á fjölbreytni ein helsta
skýring þess að rúm 30% af hverj-
um árgangi lýkur ekki formlegu
prófi frá framhaldsskóla. Ísland er
þar eftirbátur annarra ríkja eða í
23. sæti af 30 OECD-ríkjum.“
Þessi fullyrðing er röng. Stað-
reyndin er sú að um 97% þeirra
sem ljúka grunnskóla hefja nám í
framhaldsskóla. Brottskráning-
arhlutfall úr framhaldskóla árið
2004 var 84% samkvæmt tölum
OECD og hefur farið hækkandi
síðan þá. Við erum nú í fremstu
röð á þessu sviði.
Á öðrum stað í greininni segir
Ingibjörg: ,,Á íslenskum vinnu-
markaði eru 40 þúsund manns á
aldrinum 25–64 ára sem ekki hafa
lokið formlegu framhaldsnámi.
Þetta er allt að helmingi hærra
hlutfall en á hinum Norðurlönd-
unum.“
Þessi fullyrðing er líka röng og
framsetningin villandi, enda er þar
miðað við þá sem luku framhalds-
skólanámi á árabilinu 1989–1999.
Síðan þá hefur mikið vatn runnið
til sjávar. Talnaleikfimi Ingibjargar
segir því litla sögu um það hvernig
staðan er í dag.
Við erum í fremstu
röð í menntamálum
Staðreyndin er sú að aldrei hafa
fleiri stundað nám við framhalds-
skóla og háskóla landsins og nú.
Háskólar hafa aldrei verið fleiri.
Aldrei hafa námsleiðir verið jafn
margar, tækifærin fleiri og framtíð
ungs fólks bjartari. Ekkert ríki ver
eins háu hlutfalli vergrar lands-
framleiðslu til menntamála og Ís-
lendingar samkvæmt tölum frá
OECD. Um þetta verður ekki deilt.
Íslendingar eru í fremstu röð í
menntamálum og aðgerðir mennta-
málaráðherra Sjálfstæðisflokksins
sýna að við sjálfstæðismenn teljum
menntun arðbæra fjárfestingu.
,,Fjárfestingarátak“
Samfylkingarinnar
En gildir það sama um Samfylk-
inguna? Flokkurinn kynnti á dög-
unum svokallað ,,Fjárfest-
ingarátak“ flokksins í
menntamálum. Samkvæmt ,,átaki“
Samfylkingarinnar er stefnt að því
að útgjöld til menntamála verði
aukin á tveimur kjörtímabilum
þannig að við lok síðara kjör-
tímabilsins verði búið að auka
framlög til málaflokksins um 12
milljarða á ársgrundvelli.
Á þessu kjörtímabili hefur rík-
isstjórnin staðið þannig að málum
að útgjöld til menntamála hafa vax-
ið úr 24,2 milljörðum í 36,6 millj-
arða, eða um rúma 12 milljarða á
einu kjörtímabili.
Svokallað ,,fjárfestingarátak“
Samfylkingarinnar og Ingibjargar
Sólrúnar er því ekkert átak, heldur
áform um samdrátt.
Í aðdraganda þessara kosninga
hefur Samfylkingin valið að tala ís-
lenska menntakerfið niður og reynt
að gera lítið úr því. Slíkur mál-
flutningur er hvorki Samfylking-
unni né menntakerfinu til fram-
dráttar.
Menntun er arðbær fjárfesting
Eftir Sigurð Kára Kristjánsson
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins
í Reykjavík og formaður
menntamálanefndar Alþingis.
JÁ, nú má heyra að það er að koma
kosningahljóð í flokkana. Þeir eru
þegar byrjaðir að lofa okkur kjós-
endum bæði gulli og grænum skógum
að launum, bara ef við viljum kjósa
þá. Reynsla mín í gegnum árin af
þessum kosningaloforðum er ekki
alltof góð og raunar sýnist manni að
útkoman sé helst sú að sú eða sá sem
lofar mestu endar bara með að svíkja
mest. Hvað þessi nýju sprengi-
framboð varðar þá hef ég ekki trú á
að þau geri annað af sér en að auka
enn á úlfúð og ósamheldni. Nokkuð er
deilt um útlendinga sem flutt hafa til
okkar síðastliðin ár, svokallaða ný-
búa. Auðvitað tökum við vel á móti
gestum, hvern lit sem þeir kunna að
hafa eða hvaða trúarbrögð þeir að-
hyllast. Aðalatriðið er að þetta sé gott
og heiðarlegt fólk. Svo lengi sem við
höldum frelsi okkar og getum sjálf
ákveðið hversu stór þessi gestahópur
má vera þá er þetta allt gott og bless-
að. Við skulum vera þess minnug að í
fátækari löndum Evrópusambands-
ins eru á milli 20 og 30 milljónir
manna atvinnuleysingjar sem eru til-
búnir að prófa eitthvað nýtt þar sem
ástandið getur í mörgum tilfellum
ekki versnað. En bara ein milljón af
þessu fólki væri ótrúlega stórt vanda-
mál fyrir okkar litla land með sína
300.000 íbúa. Við Íslendingar værum
hreinlega skák og mát. Og óneit-
anlega vofir þetta yfir okkur. Nú,
þarna er um að ræða eina af stærstu
hættum sem biðu okkar við innlimun
inn í ESB en óneitanlega eru hætt-
urnar fleiri ef sú óhamingja myndi
dynja yfir að við yrðum innlimuð.
Sannleikurinn er bara sá að öll þessi
loforð og tilboð sem flokkarnir eru að
veifa framan í okkur, nú í aðdraganda
kosninga eru upp til hópa algjör
aukaatriði. Sumir flokkar neyta allra
bragða til að plata okkur inn í ESB, –
með öðrum orðum að selja frelsi föð-
urlandsins í klærnar á hinu volduga
Evrópusambandi.
Allavega: Kosningarnar í vor eru
hreinlega barátta á milli íslenskra
frelsissinna og svokallaðra Evr-
ópusinna. Öll önnur baráttumál og
hugsjónir dæmast hér aukaatriði.
KARL JÓNATANSSON,
harmónikkuleikari.
Kosningar í nánd
Frá Karli Jónatanssyni:
ÁNÆGJULEGT er að frétta, að ný
stjórn sjálfstæðismanna í Reykja-
víkurborg ætlar að gera átak í að
bæta aðstöðu við göngubrautina
meðfram Skerjafirði. Fyrrverandi
R-listastjórninni voru sendar ýmsar
góðar uppástungur um úrbætur, án
nokkurra viðbragða af hennar hálfu.
Fyrir allmörgum árum var reistur
mikill grjótgarður meðfram strönd
Skerjafjarðar Reykjavíkurmegin.
Hlífir grjótið fyrir ágangi sjávar á
bakkana og gerir strandvegarstæðið
öruggara en áður. Hins vegar haml-
ar garðurinn fólki að hafa greiðan
aðgang að fjörunni. Fjöruganga hef-
ur verið eftirsóknarverð meðal ung-
linga í nærliggjandi hverfum. Skoð-
un lífríkis fjörunnar er mjög
fræðandi fyrir æskufólk, og er mið-
ur, að þessi grjótgarðsbygging hefur
komið í veg fyrir þann mennt-
unarþátt. Væri ekki vel til fallið að
byggja góðar steintröppur um garð-
inn, sem lægju til dæmis við gömlu
Shell-vörina, þannig að auðvelt væri
fyrir fólk að komast þar í fjöru af
bílastæðinu?
Víða mætti bæta við bekkjum á
þessari gönguleið frá Ægisíðu inn í
Fossvog, því langt er á milli hvílu-
staða. Er tilvalið bekkjarstæði við
gömlu flugbátasteinbryggjuna og á
nesoddanum sunnan við vélaverk-
stæðið.
Nú hefur Shellbryggjan verið
fjarlægð að mestu, en stubbur af
henni var samt skilinn eftir, þegar
bryggjusporðurinn var rifinn. Ekk-
ert hefur síðan verið gert við þennan
bút. Strákar fara út á bryggjuna til
veiða og leiks. Bryggjugólfið er
þarna víða brotið og vantar í það
margar fjalir. Er stórhættulegt að
ganga þar fram vegna gata og lausra
planka. Mikil mildi er, að ekki hafa
hlotist slys af. Gangurinn út á
bryggjuna hefur einnig verið gerður
torsóttur með því að brjóta endann
af tréverkinu, en strákar hafa einnig
losað um handriðið og lafir það laust
á bryggjusporðinum. Hver er ætlun
borgarinnar með þennan stubb?
Væri ekki þörf á því að gera bryggj-
una mannhelda, ef hún á að standa,
og hafa ekki þessa slysagildru í þjóð-
braut.
Sumar þessar athugasemdir sendi
ég fjölmiðlum fyrir nokkrum árum,
en borgin gerði þá ekkert til bóta.
Nú er þörf á framkvæmdum.
STURLA FRIÐRIKSSON
býr við Skerjafjörð.
Göngubrautin við
Skerjafjörð
Frá Sturla Friðrikssyni