Morgunblaðið - 21.10.2007, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 21. OKTÓBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Vitarnir á leið mannkyns lýsa gegnum ský og
skugga, sem mannlegt eðlisfar býr yfir og stafar frá
sér.
Þeirri staðreynd tjóir ekki að neita.
Falsaðar glysmyndir af mannlegri náttúru eru
viðsjárverð framleiðsla. Reynslan sannar það.
Það er illkynja ímyndun að sjá fyrir sér hina
sönnu mynd mannsins í tilteknum kynþætti eða þjóð
og telja það kyn útvalið til þess að hefja sig yfir
annað fólk og brjóta það undir sig.
Og eins er, þegar svo nefndar lágstéttir þjóð-
félagsins eða verkalýðurinn á að vera ímynd hins
eðlisgóða manns og kostir hans muni ná áskapaðri
fullkomnun, þegar búið sé að uppræta og afmá allt
illþýði auðvaldsins og þjóðskipulagið komið á réttar
laggir.
Þessi myndasmíð varð fyrirferðarmikil í Evrópu á
l9. og 20. öld. Hún var afsprengi þeirrar manneðl-
isdýrkunar, sem spratt upp í framfaravímunni
miklu, þegar stórvirkir áhrifavaldar þóttust upp-
götva það, að eini guðdómur tilverunnar væri þessi
„vaxtarbroddur“ jarðneskrar náttúru, hinn hvíti jöf-
ur uppfinninganna og tækninnar, sem hlyti innan
skamms að leysa allan vanda mannlegs lífs.
Sú manndýrkun, sem auðkenndi þær herskáu,
hatrömmu ofsastefnur, er settu klóaför sín á sögu
síðustu aldar, er afkvæmi þessarar trúar.
Og hún leiddi af sér grimmara og stórvirkara
mannhatur en sögur fara af áður.
Trúarþörfin hefur djúpar og sterkar rætur í gerð
mannsins.
Þegar hún leiðist afvega, er misnotuð eða sýkist
afskræmir hún mannssálina.
Verst verður þessi helga eðlisþörf leikin, þegar
hún blindast af og fellur fyrir jarðbundnum, póli-
tískum, hatursfullum trúarórum.
Af því fékk mannkynið svo sára og grimmilega
reynslu á síðustu öld, að á það er ekki bætandi.
Sú reynsla hefði átt að nægja til þess að kenna
Vesturlandabúum að athuga betur ýmsar „nútíma-
legar“ forsendur fyrir lífsviðhorfum sínum.
Alltént ætti hún að duga til þess að sýna fullvita
fólki, að veröldin yrði ekki óhult fyrir mannskæðu,
eitruðu ofstæki, þótt öll guðstrúarbrögð yrðu upp-
rætt eða drepin.
Hitt má telja nokkuð víst, að nær alvondir „guð-
dómar“ í mannsmynd fengju þá óskabyr og næðu að
færa ómælda bölvun yfir jörðina.
Sigurbjörn Einarsson
Hvað viltu, veröld? (22)
ÞETTA sýnir það að Ísland skilur ábyrgðar-
hlutverk sitt,“ segir Sjöfn Vilhelmsdóttir,
framkvæmdastýra UNIFEM á Íslandi, en
samkvæmt fjárlagafrumvarpi ríkisstjórn-
arinnar, sem kynnt var á dögunum, munu ís-
lensk stjórnvöld leggja fram 87,5 milljónir til
UNIFEM á næsta ári. Þetta er rúm helmings-
aukning frá því í fyrra, en það fjármagn sem
UNIFEM fær fer í að styðja konur í þróun-
arlöndum og á átakasvæðum.
UNIFEM er þróunarsjóður Sameinuðu
þjóðanna fyrir konur, en hann var stofnaður
árið 1976 í kjölfar fyrstu heimsráðstefnu SÞ
um málefni kvenna. Upphaflega átti hann að-
eins að starfa í þau 10 ár sem kvennaáratugur
SÞ stóð yfir, eða frá 1975 til 1985, en við lok
tímabilsins þótti árangurinn af starfinu það
góður að ákveðið var að halda því áfram.
Framlögin meira en tvöfaldast
Landssamtök UNIFEM á Íslandi voru
stofnuð árið 1989 og hafa frá upphafi hvatt
stjórnvöld til að auka framlag sitt til UNI-
FEM. Lengi vel lögðu Íslendingar um þrjár
milljónir króna árlega í sjóðinn, en á síðustu ár-
um hafa framlögin hins vegar stóraukist.
„Undanfarin tvö ár hafa Ísland og Lúxemborg
verið þau ríki sem gefið hafa mest miðað við
höfðatölu,“ segir Sjöfn. Með þeirri aukningu
sem útlit er að verði á framlaginu á næsta ári
sé líklegt að Íslendingar fari fram úr Lúx-
emborg.
Sjöfn segir starfsemi UNIFEM brýna, enda
ekki lengur einkamál karla,“ segir Sjöfn.
UNIFEM vinnur að mörgum fleiri málum.
Þau snúa m.a. að aukinni stjórnmálaþátttöku
kvenna, fjárhagslegu öryggi, baráttu gegn al-
næmi og gegn ofbeldi gagnvart konum, sem
lengi hefur verið einn meginliðurinn í starfsemi
samtakanna. „Sem dæmi má nefna að UNI-
FEM vann mikið með kvennasamtökum í Líb-
eríu fyrir fyrstu lýðræðislegu kosningarnar í
landinu sem fram fóru árið 2005,“ segir hún.
Starfið hafi meðal annars falist í því að hvetja
konur til þess að taka þátt í forsetakosning-
unum. „Útkoman úr þessu var að Eileen John-
son Sirleaf, fyrsti lýðræðislega kjörni kven-
forsetinn í Afríku, komst til valda í Líberíu.“
UNIFEM á Íslandi er með samstarfssamn-
ing við utanríkisráðuneytið, en hann var gerð-
ur 8. mars á þessu ári, á alþjóðlegum bar-
áttudegi kvenna. Landsnefnd UNIFEM á
Íslandi er sú eina af 16 slíkum nefndum í öðr-
um löndum sem gert hefur slíkan samning.
Samningurinn og hærri framlög stjórnvalda til
UNIFEM séu til marks um merkilega þróun í
íslenskri utanríkisstefnu. Þar sé greinilega
lögð áhersla á að styrkja konur og jafnrétt-
ismál í alþjóðlegri samvinnu. Sjöfn er bjartsýn
á að stuðningur við starfsemi UNIFEM eigi
enn eftir að aukast. „Opinber framlög Íslands
til þróunarmála eiga eftir að aukast á næstu ár-
um og það er okkar markmið að gæta að því að
UNIFEM fái hluta af þessari aukningu,“ segir
hún. Fram til þessa hafa framlög Íslands verið
notuð í verkefni á borð við stuðning við konur í
Afganistan, sjóð SÞ gegn ofbeldi gegn konum
sem UNIFEM hefur umsjón með og uppbygg-
ingu jafnréttisstarfs í fyrrum Júgóslavíu.
sé sjónum beint sérstaklega að stöðu kvenna.
„Það hallar mjög á konur, sama hvaða svið er
skoðað,“ segir Sjöfn. Gildi einu hvort um ræðir
þátttaka í stjórnmálum, atvinnulífi, menntun
eða almenn mannréttindi. Hún nefnir sem
dæmi að afar mikilvægt sé að mennta konur í
fátækari löndum heimsins. „Það er til máltæki
sem segir að ef þú menntar karlmann, mennta-
rðu einstakling, en ef þú menntar konu,
menntarðu heila fjölskyldu,“ segir hún og
bendir á að uppeldi barna sé víða algjörlega á
ábyrgð kvenna. Þá segir hún að UNIFEM hafi
í auknum mæli farið inn á átakasvæði og tekið
þátt í friðaruppbyggingu. „Stríð og friður er
ASSOCIATED PRESS
Þróunarríki Haítí er afar fátækt ríki en þar hefur svæðisskrifstofa UNIFEM landsskrifstofu þar sem unnið er að málefnum kvenna.
Ísland skilur ábyrgð sína
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
Menntun Sjöfn segir afar mikilvægt að
huga að menntun kvenna í fátækum ríkjum.
ÞAÐ er gríðarlega mikilvægt
að vinna að verkefnum sem
styrkja stöðu kvenna, ekki
síst í þróunarlöndunum.
Þetta segir Hildur Fjóla
Antonsdóttir, en hún hefur
undanfarið ár unnið sem
verkefnastjóri á svæðis-
skrifstofu UNIFEM í Kar-
íbahafinu á eynni Barbados
og mun verða þar við störf
áfram næsta árið. Hildur
Fjóla er ein nokkurra Íslendinga sem um þessar
mundir eru erlendis við störf á vegum UNIFEM,
en utanríkisráðuneytið stendur straum af kostn-
aði við stöðurnar.
Hildur Fjóla bendir á að í umræðu um þróun-
armál sé sjónum gjarnan beint að efnahags-
málum í þröngum skilning og málefni kvenna
eigi það til að verða útundan. „Við vinnum með
stjórnvöldum og félagasamtökum við að tryggja
réttindi kvenna og að málefni þeirra séu mik-
ilvægur hluti af þróunaráætlun ríkja,“ segir
hún.
Meðal verkefna sem svæðisskrifstofa UNI-
FEM vinnur að er meðferð fyrir karla sem beitt
hafa konur ofbeldi, verkefnið snýst um að
tryggja öryggi kvenna og að karlar læri að taka
fulla ábyrgð á ofbeldi sem þeir beita. Verkefnið
er tengt dómstólum og fá karlar sem fá dóm fyr-
ir heimilisofbeldi val um að sækja 16 tíma nám-
skeið, þar sem þeir fá aðstoð við að læra að ná
stjórn á hegðun sinni.
Hildur Fjóla segir ofbeldismál stóran vanda í
mörgum ríkjum Karíbahafsins. „Nú eru efna-
hagskerfi þessara ríkja að opnast mikið og at-
vinnuóöryggi að aukast. Ungir karlmenn leiðast
í auknum mæli út í glæpi og eiturlyfjasmygl og
ofbeldi í mörgum samfélögum er að aukast,“
segir hún. Ofbeldi gegn konum í þessu umhverfi
sé mikið áhyggjuefni til viðbótar við ofbeldi
gegn konum almennt.
Hildur Fjóla nefnir dæmi um annað verkefni
sem hún vinnur að en það snýr að ábyrgð á upp-
eldi barna. Í ríkjum Karíbahafsins er fjölskyldu-
mynstur með öðrum hætti en til dæmis á Íslandi.
Mæður og aðrar konur í stórfjölskyldunni hafa
gegnt mikilvægu hlutverki í uppeldi barna og
hjónabönd eru ekki eins algeng og víða annars
staðar. „Konur hafa töluverð völd inni á heim-
ilinu og eru í afgerandi stöðu þegar kemur að
barnauppeldi og heimilisrekstri.
En nú er samfélagsgerðin að breytast og kon-
ur í stórfjölskyldunni hafa ekki tíma til að sinna
börnum eins og áður.“
Margar konur eignist börn snemma og þar
sem hið félagslega kerfi sé ekki burðugt sé staða
þeirra að mörgu leyti erfið. „Þær hafa til dæmis
ekki góðan aðgang að menntun og lenda í fá-
tækragildru, m.a. vegna þess að feður barnanna
sinna ekki hlutverki sínu sem skyldi,“ segir Hild-
ur Fjóla. Verkefnið gangi út á að vekja fólk til
meðvitundar um það hversu mikilvægt það sé að
feður taki virkan þátt í uppeldi barna sinna.
Hildur Fjóla segir að starfið á Barbados sé ekki
einangrað við að dveljast þar heldur vinni skrif-
stofan með 25 öðrum ríkjum á svæðinu. Ríkin
séu mjög ólík innbyrðis, sum séu afar fátæk, til
dæmis Haítí, þar sem svæðisskrifstofa UNIFEM
er einnig með landsskrifstofu, meðan fólk í öðr-
um ríkjum komist ágætlega af.
Ofbeldi gegn
konum
áhyggjuefni
Hildur Fjóla
Antonsdóttir
STAÐFEST hefur verið að Össur
Skarphéðinsson iðnaðarráðherra
kemur við á Filippseyjum í ferð
sinni með stjórnendum Reykjavík
Energy Invest (REI) til Indónesíu.
Þar mun hann ræða við orkumála-
ráðherra landsins.
Ferðin til Asíu kemur í kjölfar
heimsóknar orkuráðherra Indónes-
íu í haust og útrásar REI. Ráð-
herra fór utan í gær, laugardag,
ásamt skrifstofustjóra orkumála í
ráðuneytinu, Bjarna Ármannssyni
stjórnarformanni og Guðmundi,
Þóroddssyni forstjóra REI, og
fjórum öðrum starfsmönnum fyr-
irtækisins. Þeir verða viku í ferð-
inni.
Viðstaddur undirritun
samnings REI og Pertamina
Í Jakarta mun ráðherrann eiga
fundi í orkumálaráðuneytinu og
vera viðstaddur
undirritun samn-
ings REI og
indónesíska
orkufyrirtækis-
ins Pertamina,
sem gerður er í
framhaldi af
viljayfirlýsingu
frá því fyrr í
haust. Þá kynnir
ráðherra sér starf-
semi fyrirtækisins og fer í vett-
vangsferð á jarðhitasvæði.
Í Manila á Filippseyjum mun
iðnaðarráðherra funda með orku-
málaráðherra landsins og fara í
vettvangsferð á vegum PNOC-
EDC sem er stærsta jarðhitafyr-
irtæki heims. REI er eitt þeirra er-
lendu fyrirtækja sem eiga mögu-
leika á að kaupa hlut filippseyska
ríkisins í fyrirtækinu.
Hittir orkumála-
ráðherra Filippseyja
Össur
Skarphéðinsson