Morgunblaðið - 21.10.2007, Síða 33

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. OKTÓBER 2007 33
þurfi. Okkur hefur hætt til að segja
bara „Nú verður þú að hætta“ í
skjóli þess að vilja fólki vel. En það
getur valdið því að fólk fær sekt-
arkennd og skammast sín, reynir
að gera eitthvað, oft í fljótfærni og
mistekst gjarnan. Því það fær ekki
þann rétta undirbúning, viðmót og
stuðning sem með þarf til þess að
takast að hætta. Hins vegar er
ljóst að enginn getur hætt fyrir
þann sem reykir, en það er fjöl-
margt hægt að gera til að gera það
verkefni auðveldara og árangsrík-
ara en ella.
Hinn félagslegi þáttur
Erlendar kannanir benda til að
reykingar á Vesturlöndum hafi
færst æ meir yfir á tiltekna þjóð-
félagshópa. Helga segir þetta einn-
ig virðast tilfellið hérlendis og það
hafi áhrif á það hvernig og hvort
fólk sækir sér aðstoð.
„Það er ekki hægt að fullyrða að
einhverjum tilteknum hópi gangi
verr en öðrum. En reykingarnar
virðast í auknum mæli bundnar við
fólk sem er minna menntað og má
sín ýmissa hluta vegna minna í
þjóðfélaginu. Það er líka staðreynd
að fólk sem er betur statt fjárhags-
og menntunarlega á auðveldara
með að hætta. Til dæmis í Bret-
landi eru allt að 75% sumra minni-
hlutahópa sem reykja. Það er
svakaleg tala. En það sem hér eyk-
ur oft vandann er að það verður
svo erfitt fyrir fólk sem reykir að
reykja. Það þarf að fara í felur með
það og þetta er slæm staða að vera
í. Og þegar fólk er komið út í horn
er enn verra að komast þaðan. Ef
fólk er í lakari félagslegri stöðu þá
er síðan algengara að því gangi
verr að hætta. Við sjáum t.d. að ef
fólk er með langt leidda reyk-
ingatengda sjúkdóma, lungna-
sjúkdóma og annað en getur samt
ekki hætt þá er líka margt í for-
sögu þess sem tengist þessum erf-
iðleikum. Það hefur komið fram í
rannsóknum hjá okkur að hjá slíku
fólki hefur kannski mistekist margt
í lífinu. Og það hefur þá kannski
ekki svo mikla trú á að þetta takist
heldur. En við trúum því að allir
geti hætt að reykja og það sé hægt
að hjálpa öllum. Sumir þurfa lengri
aðstoð, aðrir skemmri. Og við lítum
á fall, eða það að byrja aftur að
reykja sem tækifæri til lærdóms,
þá geti fólk lært af því sem úr lagi
gekk og gert betur næst. Við höf-
um rannsóknir sem sýna að þetta
er oftast nær lengra ferli og al-
gengt að fólk geri 5-6 tilraunir til
að hætta áður en það tekst end-
anlega.“
Viljum hafa eitt samfélag
En þú vilt vefja reykingameðferð
hvarvetna inn í heilbrigðiskerfið, að
hún sé alls staðar fyrir hendi. Er
langt í land að svo sé?
„Nei, ég er ekkert viss um það.
Bara það að viðkomandi sé spurður
hvort hann reyki og hafi áhuga á
að hætta, hvetur fólk og allt að 5%
hætta við þessar spurningar einar.
En við erum að reyna að koma á
því verklagi að allir heilbrigð-
isstarfsmenn verji einhverjum mín-
útum í að hvetja fólk til að hætta
reykingum. Og að þá séu viðeigandi
úrræði sem hægt sé að vísa við-
komandi fólki í. Það er ekki nóg nú
af slíkum úrræðum. Ég skynja hins
vegar vilja hjá heilbrigðisyf-
irvöldum til að bæta aðstoð til
reykleysis og trúi því að innan
fárra ára standi reykleysismeðferð
til boða öllum sem á henni þurfa að
halda. Við fengum góðar und-
irtektir á málþinginu um daginn og
það er áhugi á úrbótum.“
Hvað væri brýnast? Hvert ætti
að vera fyrsta skrefið?
„Það þarf bara að bæta meðferð-
arúrræðin. Við viljum sjá meðferð-
arprógrömm í gangi á heilsugæslu-
stöðvum, vinnustöðum og miklu
víðar. Það er sérhæfð meðferð á
Landspítalanum sem við komum á
fót fyrir nokkrum árum fyrir fólk
með reykingatengda sjúkdóma. Á
ýmsum deildum spítalans er veitt
ýmiss konar aðstoð enda er spít-
alinn að hluta til reyklaus nú þegar
og stefnir að því að vera reyklaus í
upphafi árs 2008. Einnig er veitt
meðferð á Endurhæfingarmiðstöð-
inni á Reykjalundi og í Heilsustofn-
uninni Hveragerði. Heilsustofnun
Þingeyinga heldur úti símaráðgjöf,
Ráðgjöf í reykbindindi, og Lýð-
heilsustöð býður aðstoð með gagn-
virkri heimasíðu. Hjúkrunarfræð-
ingar hafa verið mjög duglegir og í
raun borið uppi reykleysismeðferð
hér á landi sem víðar. Og ljós-
mæður gera það einnig í vaxandi
mæli. En við viljum að aðstoð til
reykleysis sé jafn aðgengileg og
önnur heilbrigðisþjónusta og kostn-
aður þurfi ekki að vefjast fyrir
fólki. Síðan er brýnt að niðurgreiða
lyfin þegar fólk er í alvöru að leita
sér aðstoðar. Það hefur reynst vel í
Bretlandi.
Við viljum ekki flokka fólk hér á
landi niður í mismunandi hópa hvað
varðar heilbrigði almennt og að-
gengi að heilbrigðisþjónustu sér-
staklega. Við viljum hafa eitt sam-
félag hér. Það hefur verið
grundvallargildi í íslensku sam-
félagi og við viljum að svo verði
áfram. Og við þurfum að varðveita
hugsunina um velferð fyrir alla.
Það hriktir verulega í henni.“
Hvernig þá?
„Heilbrigðisþjónustan er orðin
feiknardýr og kostnaðarhlutdeild
sjúklinga hefur vaxið mikið. Rann-
sóknir Rúnars Vilhjálmssonar og
fleiri benda til þess að útgjöld sjúk-
linga í íslenska heilbrigðiskerfinu
séu þegar komin á varasamt stig
og þannig geti sumir sem á þjón-
ustu þurfa að halda ekki notað
hana. Við heyrum líka að fólk leysi
ekki út lyfseðlana sína af því að lyf-
in kosti of mikið. Við viljum ekki
hafa svona samfélag. Við viljum að
allir geti nýtt sér heilbrigðisþjón-
ustuna til fullnustu.“
Í HNOTSKURN
» Helga Jónsdóttir er pró-fessor í hjúkrunarfræði
við Háskóla Íslands. Hún vann
meistararitgerð og síðan dokt-
orsritgerð í hjúkrunarfræði
um hjúkrun fólks með lang-
vinna lungnateppu.
» Eftir doktorsnám hefurhún m.a. starfað við að
þróa og rannsaka reykleys-
ismeðferð fyrir fólk með reyk-
ingatengda sjúkdóma og stað-
ið fyrir námskeiðum og
málþingum um tóbaksvarnir.
» Hagfræðistofnun gerði út-tekt á kostnaði við reyk-
ingar 2003 og var byggt á töl-
um frá 2000. Þá var talinn
saman hvers kyns afleiddur
kostnaður af reykingum,
hjúkrun, vinnutap, jafnvel
húsbrunar.
» Niðurstaðan þá var sú aðkostnaður ríkisins af reyk-
ingum umfram skatttekjur af
tóbaki hefðu numið 19 millj-
örðum.
ÖRUGG FJÁRFESTING — TRYGGÐUR HÖFUÐSTÓLL
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
3
0
2
4
6
Kynntu þér málið á kaupthing.is, í síma 444 7000,
eða komdu við í næsta útibúi.
ICEin 1008
• Lágmarksupphæð er 500.000 kr.
• Reikningurinn er bundinn í eitt ár
• Ávöxtun að hámarki 20%
• Fylgir OMXI15 vísitölunni
• Höfuðstóll er tryggður í ISK
• Upphafsgengi ákvarðast við lok dags 25. október
• Sölutímabilið er frá 16.-25. október
Sölutímab
il
16.-25. ok
t.
BRICin 1008
• Lágmarksupphæð er 500.000 kr.
• Reikningurinn er bundinn í eitt ár
• Ávöxtun að hámarki 20%
• Fylgir KMS BRIC sjóðnum*
• Ávöxtun tekur mið af hækkun á verði á BRIC í EUR
og greiðist út umreiknuð í ISK á lokadegi
• Höfuðstóll er tryggður í ISK
• Upphafsgengi ákvarðast við lok dags 25. október
• Sölutímabilið er frá 16.-25. október
Nú getur þú tekið þátt í að fjárfesta á hlutabréfamarkaðnum án þess að eiga
á hættu að tapa höfuðstól og átt möguleika á góðri ávöxtun.
Sala er hafin á tveimur nýjum reikningum, ICEin 1008 og BRICin 1008, sem eru höfuðstóls-
tryggðir reikningar. ICEin fylgir gengi íslenska hlutabréfamarkaðarins, OMXI15. BRIC er
skammstöfun fyrir Brasilíu, Rússland, Indland og Kína en BRICin fylgir KMS BRIC sjóðnum
sem er í stýringu Kaupþings.
* KMS BRIC er verðbréfasjóður skv. lögum nr. 30/2003 um verðbréfasjóði og fjárfestingasjóði. Rekstrarfélag sjóðsins er
Rekstrarfélag Kaupþings banka. Útboðslýsingu má nálgast á heimasíðu Kaupþings, www.kaupthing.is.