Morgunblaðið - 21.10.2007, Blaðsíða 43

– Bókin verður annars að miklu
leyti lýsing á kynnum þínum af
breska hernum. Þú hefur m.a. um
hann þau orð að hann sé völund-
arhús sérkennilegra samskipta.
„Já, það kom mér óskaplega
mikið á óvart hvað breski herinn
var ógegnsær og öll samskipti inn-
an hans. Það var oft erfitt – sér í
lagi fyrst – að átta sig á því hvað
menn voru raunverulega að segja.
Það var mjög mikið um óskrifaðar
reglur um það hver mætti tala við
hvern og um hvað og hvað mætti
segja. Það ríkti ofboðsleg við-
kvæmni og það var brugðist með
mjög ýktum hætti við minnstu mál-
um. Á meðan við þessi óbreyttu
vorum á nálum að bíða eftir ein-
hverju krefjandi verkefni þá voru
yfirmennirnir sífellt viðbúnir að
bíða eftir einhverju stríðsástandi
sem þyrfti að bregðast við. Sem
eiginlega gerðist aldrei. Svo ef eitt-
hvað pínulítið gerðist á svæðinu, ef
einhver karl á hjóli fór til dæmis
aðeins of hratt gegnum hlið, þá
varð allt vitlaust. Það var bara svo
mikið umleikis, svo mikið af mann-
skap sem sat og beið eftir að eitt-
hvað gerðist sem svo ekki varð. Og
líka í þessu aðgerðarleysi, allt þetta
unga hrausta fólk í toppformi úti
að hlaupa og halda sér í toppformi,
verður svo rosalega mikill kjafta-
gangur. Það eina sem var við að
vera: Hvað þessi sagði um hinn og
svo barst allt saman með ein-
hverjum afleiðingum. Og sífellt ver-
ið að setja á mikla fundi út af
engu.“
– Þú lýsir því líka hvernig það
fór æ meir í taugarnar á þér hvað
smæstu fyrirmæli voru gjarnan
sveipuð dulúð og einhverju hern-
aðarlegu mikilvægi. Urðu partur af
ósýnilegum valdaleik.
„Já, það var mikið valdatafl í
gangi. Breski herinn byggist á
aldagamalli stéttaskiptingu. Honum
er skipt í þrjú lög og það er alveg
hreint og klárt hvernig þú hagar
þér og ert í orði og æði eftir því
hvaða hóp þú tilheyrir. Það fer
enginn út af þeirri braut. Fyrir
fólk með borgaralegan bakgrunn
virkar þetta allt saman ein-
kennilegt og líka óskilvirkt og
skrýtið. Tala ekki um fyrir Íslend-
ing sem er ekki vanur svona
stéttaskiptingu. Manni finnst und-
arlegt að búa með sama hópnum í
útlegð á litlu svæði í hálft ár og
þar séu starfræktir þrír mismun-
andi barir með engan samgang á
milli og hver sínar reglur.“
– Svo reynslan af því að vera í
þessu langhrjáða landi innan í
þessum lokuðu kringumstæðum
hersins, hún verður smám saman
hálffjarstæðukennd?
„Já. Herinn býr bara til sína
litlu veröld, er með allt sem hann
þarf, allar vistir og nauðsynjar og
hugsar bara um sig. Og hugsunin
virðist bara vera sú að honum
komi ekkert við hvað hafi gerst í
landinu. Þeir segja „við erum bara
hér“ og sýna því engan áhuga að
setja sig inn í forsendur stríðsins
eða pólitíkina á Balkanskaganum.“
– Já, þú spyrð framan af bókinni
Bretana í kringum þig ítrekað út í
þær og þá gat enginn svarað
neinu?
„Nei, og þótt það sé sorglegt að
segja það þá virtist helst búa þar
undir fyrirlitning á fólkinu í land-
inu. Að þetta lið væri bara búið að
koma sér í þessi vandræði og þeir
þyrftu að vera hér fjarri fjölskyldu
sinni út af því. „Þetta er bara vinn-
an okkar og við höfum ekki áhuga
á að vita neitt meira um það.“
Þetta hafði maður raunar skynjað
víða, líka hér heima, að fólkið
þarna væri bara búið að standa í
stríði lengi og það væri bara eitt-
hvað krónískt og óskiljanlegt.“
Sprengivirk jörð
– En sú Bosnía sem þú sást er
meira og minna farin að lifa sínu
eðlilega lífi en bara rétt glittir í
undangenginn harmleik?
„Já, það voru ekki lengur bein
átök í landinu en alltaf eldfimt
ástand. Við vorum til dæmis alltaf
flutt milli staða undir mikilli vernd
og með miklum viðbúnaði. Svo var
alltaf að gjósa upp ástand þar sem
allir þurftu að vera í búning og
vera tilbúnir og menn héldu að
eitthvað væri að fara að gerast. En
verksummerki stríðsins voru mjög
augljós. Þorp voru sundurskotin,
brýr sprengdar. Fólkið var líka
mjög dapurt, það var lítið við að
vera og mikið vonleysi. Það var líka
sérkennileg sýn að fara í gegnum
þorp þar sem kannski var búið að
sprengja í tætlur og skrifa óhróður
á þrjú af sjö húsum í götu en önn-
ur hús voru heil. Þarna höfðu þá
múslimar búið. Einu þorpi sem fór-
um í hafði verið rústað á einni
nóttu. Hús voru eyðilögð, stólar á
hvolfi og allt var eins og það hefði
gerst í gær. Bílflök lágu við veginn,
skriðdrekar á akri og ekki hægt að
fjarlægja þá því svæðið í kring var
þakið í jarðsprengjum. Sú ógn var
líka mjög raunveruleg fyrir okkur.
Það voru sett niður ógrynni af
jarðsprengjum og síðan voru engin
kort til yfir þær. Svo það voru
mjög strangar reglur um hvar
mátti keyra og ganga og það varð
að fara í einfaldri röð. Svo stríðið
var að því leyti til enn mjög raun-
verulegt.“
– En hvað með venjulega íbúa
landsins, hvernig fer fólk að því að
lifa daglegu lífi innan um jarð-
sprengjusvæði? Ekki getur það
bara fetað sig sífellt eftir sérmerkt-
um brautum eins og herinn.
„Fólk er náttúrlega ótrúlegt. Það
finnur alltaf leiðir til að lifa af og
sigrast á vonlausum aðstæðum.
Auðvitað var mikið af jarð-
sprengjuslysum með herfilegum af-
leiðingum. Ég held að það verði
meðal annars til munnmælasögur,
fólk miðlar hvað öðru vitneskju um
stíga og troðninga, öruggar leiðir.
En þetta er ennþá gríðarstórt
vandamál í landinu, með öllum sín-
um skógum og fjalllendi.
Þetta voru auðvitað rosalega
flókin átök. Í upphafi fór JPV út-
gáfa reyndar fram á við mig að ég
reyndi að útskýra þessi átök í bók-
inni. Ég reyndi líka að setja mig
inn í þau og lagðist í mikinn lestur.
En loks fannst mér sú úttekt ekki
passa við þessa sögu. Því hún er
einmitt lýsing á því að ganga inn í
þetta ástand allt meira og minna
óupplýst um kringumstæðurnar og
það sem býr að baki þeim. Og það
er um leið hluti af stíl bókarinnar.“
» Þá er þetta friðargæsla, við erum bara að sinna
hermönnunum, þeir eru kannski úti að hlaupa og
snúa á sér öklann, einn og einn fær kannski botn-
langabólgu og svo framvegis.
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. OKTÓBER 2007 43
Auglýstir eru til umsóknar styrkir úr Þróunarsjóði
leikskólaráðs Reykjavíkur skólaárið 2008-2009.
Við úthlutun verður einkum lögð áhersla á verkefni sem
tengjast eftirtöldum þáttum í leikskólastarfi:
• Uppeldis- og menntastarfi með yngstu börnunum
• Foreldrasamvinnu
• Nýjungum í útivist
Önnur verkefni koma einnig til greina.
Umsóknir skulu hafa borist Leikskólasviði
Reykjavíkurborgar, Fríkirkjuvegi 1, fyrir 17. nóvember 2007
á þar til gerðum eyðublöðum. Frekari upplýsingar
á heimasíðu Leikskólasviðs Reykjavíkurborgar,
www.leikskolar.is
M
b
l 9
22
53
3
Þróunarsjóður
leikskólaráðs Reykjavíkur