Morgunblaðið - 04.04.2008, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 4. APRÍL 2008 35
skoðuðum hinar stórkostlegu menj-
ar um Forn-Egypta. Síðasta daginn í
þeirri ferð fann Óli til lasleika sem ef
til vill varð upphaf þess grimma
sjúkdóms sem lagði hann að velli.
Síðustu misserin hafa verið þessum
vini okkar þungbær en hann sýndi
ótrúlegt hugrekki og karlmennsku er
hann tókst á við örlög sín.
Ella var hjá honum dag og nótt
eins og þau hafa staðið saman alla tíð.
Við Gylfi kveðjum þennan besta
vin okkar með sárum söknuði, hans
skarð verður aldrei fyllt.
Svala Thorlacius.
Fyrir rúmum tuttugu árum fékk
ungur maður þá flugu í höfuðið að
hann gæti þýtt bækur. Hann fór því
með eftirlætisbókina sína á skrif-
stofur útgáfunnar Vöku-Helgafells
og bað um að fá að hitta útgefand-
ann. Það reyndist auðsótt mál. Út-
gefandinn tók unga þýðandanum vel,
enda könnuðust þeir ofurlítið hvor
við annan þótt þeir hefðu aldrei hist.
Útgefandinn blaðaði aðeins í bókinni
en sagði svo þýðandanum skýrt en af
nærgætni að svona gerðust kaupin
yfirleitt ekki á eyrinni þegar bókaút-
gáfa væri annars vegar, heldur veldi
útgefandinn bækurnar og réði síðan
fólk til að þýða þær.
„Ég er einmitt með bók hérna sem
ég þarf að fá þýdda,“ sagði útgefand-
inn svo og rétti þýðandanum eintak
af nýútkominni skáldsögu eftir vin-
sælan enskan höfund. „Værirðu ekki
til í að þýða fyrsta kaflann og koma
svo með hann til mín? Ef kaflinn er
vel þýddur vil ég gjarnan fá þig til að
þýða alla bókina.“
Eitthvað á þessa leið voru orða-
skipti útgefandans og þýðandans þeg-
ar þeir hittust fyrst. Útgefandinn var
Ólafur Ragnarsson og þýðandinn sá
sem þetta ritar. Ég þýddi fyrsta kafl-
ann eins og um var talað og lauk síðan
bókinni. Þar með varð ekki aftur snú-
ið. Enn í dag starfa ég við skáldsagna-
þýðingar og þær eru orðnar ófáar,
bækurnar sem ég hef þýtt fyrir út-
gáfufyrirtæki sem Ólafur Ragnarsson
stýrði eða tók þátt í að stofna. Aldrei
bar skugga á samstarf okkar.
Ég þekkti Ólaf að góðu einu. Hann
var hlýr og sanngjarn maður, sann-
kallað ljúfmenni, skarpgreindur og
einstaklega viðfelldinn.
Fjölskyldu hans sendi ég samúð-
arkveðjur.
Helgi Már Barðason.
Ólafur Ragnarsson er farinn frá
okkur, allt of fljótt. Stórt skarð er
höggvið í hópinn. Vinátta okkar hef-
ur staðið allt frá fyrstu dögum sjón-
varpsins, fyrir rúmum fjörutíu árum,
og aldrei borið skugga á. Ef hægt er
að tala um hrók alls fagnaðar á þess-
ari stundu þá var Ólafur sá maður,
ævinlega glaður og reifur, talaði
manna skýrast og hreif fólk með sér í
einlægum áhuga á öllu sem var gott
og fagurt. Það er því ótrúlegt að
hugsa til þess að hann hafi orðið að
lúta í lægra haldi fyrir illvígum sjúk-
dómi sem fyrst svipti hann getunni
til að tjá sig og eiga samskipti við
aðra. Hvernig hann brást við þeim
aðstæðum er hins vegar dæmi um
styrk sem maður hélt að væri aðeins
til í bókum. Hann lauk við síðustu
skrif sín með einum fingri, staf fyrir
staf, og útkoman er eins og allt ann-
að sem frá honum kom, einlæg og
vönduð. Og nú liggur á borðinu lítil
ljóðabók sem hann tileinkar eigin-
konu sinni, Elínu Bergs. Að tala um
að hún hafi verið honum stoð og
stytta dugar ekki til, þau voru fé-
lagar í öllu, bæði lífi og starfi. Elín
hefur sýnt slíkt þrek í veikindum
Ólafs að venjulegt fólk á bágt með að
skilja, og nú er það hún sem hug-
hreystir vini og vandamenn.
Það var lítill og öflugur hópur sem
réðst til þess að búa til sjónvarp á Ís-
landi árið 1966, flestir ungir, örfáir
eldri og reyndari. Ólafur Ragnars-
son var í þessum hópi og þetta átti
við hann. Hraði og spenna, alltaf eitt-
hvað nýtt að skapa og framkvæma,
nýr miðill að verða til. Hann var út-
sendingarstjóri frétta og frétta-
tengdra þátta, dagskrárgerðarmað-
ur og svo fréttamaður sjálfur. Hann
hafði gott auga fyrir hinni mynd-
rænu miðlun og það fylgdi honum
alla tíð. Þeir sem unnu hjá sjónvarp-
inu á þessum fyrstu árum fengu
tækifæri sem ekki höfðu boðist áður
og þeir sem birtust á skjánum urðu
heimilisvinir og þjóðkunnar persón-
ur. Áhrif sjónvarpsins voru mikil og
margir muna Ólaf í hlutverki frétta-
mannsins. Eftir tíu ár í sjónvarpinu
og fjögur ár sem ritstjóri Vísis stofn-
uðu Ólafur og Elín forlagið Vöku og
á þeim vettvangi vann Ólafur þau
verk sem munu bera hróður hans
hæst. Rík tilfinning hans fyrir fólki
gerðu hann að markaðsmanni í sér-
flokki, bókaklúbbar Vöku blómstr-
uðu og grunnur var lagður að góðum
rekstri. Þau keyptu Helgafell árið
1985 og Ólafur varð útgefandi Hall-
dórs Laxness. Þá hófst sá kafli á ferl-
inum sem hann var án efa stoltastur
af, þegar hann tók málefni Nóbel-
skáldsins til gagngerrar endurskoð-
unar og blés nýju lífi í útgáfu verka
hans, bæði innanlands og utan.
Óhætt er að fullyrða að þar hafi hann
unnið íslenskum bókmenntum gott
verk. Áhugi Ólafs á miðlun efnis í
margvíslegri mynd kom fram í öllu
sem hann gerði, ævinlega var vel að
verki staðið og hugmyndaflug mikið.
Hann skrifaði sjálfur nokkrar bæk-
ur, ritstýrði öðrum og átti ríkan þátt
í framþróun bókagerðar og útgáfu-
starfsemi á Íslandi. Hann var áhuga-
maður m.a. um þjóðtrú og sögu en
fyrst og fremst var hann áhugasam-
ur um mannfólkið, lífið og tilveruna.
Samverustundirnar urðu margar
og ómetanlegar, bæði á ferðum um
landið, erlendis og í heimahúsum, og
fjölskylduhátíð í sumarbústað Elínar
og Ólafs í Skorradal mun seint líða
ungum sem eldri úr minni. Við sökn-
um góðs vinar, þökkum honum sam-
fylgdina sem aldrei gleymist. Elínu
og fjölskyldunni allri sendum við
innilegar samúðarkveðjur og þakkir
fyrir vináttuna.
Ása og Jóhannes, Björg og
Troels, Þóra og Björn.
Þá var komið vor við Laugaveg.
Himinninn heiðblár og sólin kallaði
litina á þökum húsanna fram á ný og
svipti af þeim grárri hulu. Norðan-
nepjan náði sér ekki á strik. Við Óli
heyrðumst í símann; bæði í leit að
stæðum – á leið á sama stað. Honum
hafði seinkað frá lækni. Ég hjó eftir
því að errið vafðist fyrir honum í tal-
inu. En það var varla nokkur hlutur.
Hann var hress; fullur af orku og
lífsgleði eins og alltaf. Hann var að
ýta nýrri bók úr vör. Um fyrsta
kvenprestinn á Íslandi. Og skyldi út
fyrir jól. Við Auður Eir dálítið kvíðn-
ar þennan dag. En Óli sópaði því
burt. „Þið eigið vel saman,“ sagði
hann og rataðist víst satt orð á
munn. Nú finnst mér alla vega að
sólin hafi skinið allt það sumar, fram
undir jól og varla ský á himni nema
þetta óljósa en þó dimma, sem vildi
alls ekki fara. Sjúkdómur Óla var
byrjaður að ná tökum á honum,
lúmskt, örugglega. Hann setti mark
sitt á manninn en virtist ekki hrífa á
andann. Það góða lundarfar, sem
einkenndi hann og annasama daga í
nýja forlaginu Veröld, sem hafði
fundið sér stað á milli tveggja stærri
vestur á Bræðraborgarstíg og átti
sér stóra drauma. Ég kom þangað, af
og til. Til Óla og Ellu. Fáeinum sinn-
um í Bjarmaland. Og hefði getað
hugsað mér að hangsa hjá þeim allan
daginn í andrúmi bjartsýninnar og
samheldninnar sem einkenndi þau
tvö og maður hugsaði einhvern veg-
inn alltaf um í sömu andrá. Á meðan
tími gamli leið fyrir utan en kom
manni ekkert við. Óli sagði frá bók-
um sem hann ætlaði að skrifa. Nú
man ég leyndarmál úr vísindum for-
leggjarans sem slæddust með í tal-
inu. Trén vögguðu sér í sumrinu. En
þegar til kom töluðu þau um veik-
indin, umbúðalaust.
Þetta voru ekki okkar fyrstu
kynni. Þau teygðu sig aftur til átt-
unda áratugarins. Óli var fréttamað-
ur Sjónvarpsins en ég ungur blaða-
maður sem tók við hann viðtal. Það
leiddi til þess að ég steig fyrstu skref-
in í ljósvakamiðlinum. Fyrir hans til-
stilli. Seinna varð hann ritstjóri á
Vísi. Snaggaralegur, vinnusamur,
vandvirkur stikaði hann ganginn. Og
siglfirski léttleikinn í kjölfarið. Við
fáeinir blaðamenn hans vorum ekki
langt undan þegar hann hóf ferilinn
sem útgefandi og stofnaði Vöku
Helgafell. Ég man eftir bók – áreið-
anlega um Lennon – sem við skrif-
uðum í á kvöldin. Svo varð bókin um
Auði Laxness til; Á Gljúfrasteini. Á
einu stuttu sumri sem rúmaði nú
varla svo umfangsmikið líf, en samt.
Hún kom út fyrir jól. Og ég vann
hana undir vökulu auga Óla. ÓR eins
og ég heilsaði honum stundum í net-
pósti okkar sumarið 2005. Og milli
línanna í hans var ævinlega, – með-
vitað, ómeðvitað – sami blær af lífs-
orku, jákvæðni og sannfæringar-
krafti sem hafði alltaf einkennt hann;
smitaði mann og gerði að verkum að
um stund virtist sem allir vegir væru
færir í lífinu og ekkert ómögulegt.
ÓR hafði meiri áhrif á leið mína en
ég held að hann hafi vitað. Og fyrir
það verð ég þakklát. Nú sendum við
Stefán okkar dýpstu samúðarkveðj-
ur til Ellu og fjölskyldunnar allrar.
Edda Andrésdóttir.
Haustið 1975 var viðburðaríkt í ís-
lenskri blaðamennsku, eftir langvar-
andi kyrrstöðu á blaðamarkaði þar
sem fimm dagblöð höfðu verið gefin
út um árabil, öll með flokksstimpilinn
á sér, voru allt í einu tvö síðdegisblöð
farin að keppa sem óháð og frjáls
blöð. Öll skrif í blöðunum til þess
tíma voru lesin með flokksgleraug-
um, þar sem allur alvarlegur þanka-
gangur á prenti var gjaldfelldur með
sleggjudómum pólitíkusa. Til að
mynda voru ritstjórar Vísis kallaðir
„mafíósar“ af einum ráðamanni
þessa lands, sú nafngift loddi við
hana eftir það. Ég, ungur maðurinn,
sem vissi ekkert skemmtilegra en að
hrærast í blaðamennsku með mynda-
vél á maganum, horfði út um glugga
ritstjórnar Tímans handan götunnar
við Síðumúlann, blaðs framsóknar-
manna, á kollega á síðdegisblöðunum
hrærast í deiglu líðandi stundar, öf-
undaraugum. Í þessari blússandi
stemningu var mér boðið starf á Vísi,
þar sem Ólafur Ragnarsson og Þor-
steinn Pálsson réðu ríkjum. Með
þeim var samankomið einvala lið á
ritstjórn og mikil gæfa að fá að taka
þátt í þessum eldheita slag á síðdeg-
isblaðamarkaði, sem var eins og
kappleikur um hvort blaðanna stæði
sig betur. Þetta var alveg ný áskorun
að takast á við, mikið voru þessir
dagar skemmtilegir. Í aðstæðum
sem þessum myndast oft mikið
traust og fólk binst vinaböndum.
Í dag kveðjum við Ólaf Ragnars-
son, fyrrverandi ritstjóra og útgef-
anda, dreng sem alltof ungur er kall-
aður frá okkur. Síðast bar fundum
okkar saman þegar boðað var til
fundar 24. september 2005, áríðandi
mafíufundar. Þrítug Vísis-mafían
kemur saman á Sólon Íslandus, á
þennan fund komu þau hjón Ólafur
og Elín, allflestir af ritstjórn Vísis frá
1975-1980 sáu sér fært að mæta,
þetta var skemmtileg stund, allir
glaðir og höfðu margs að minnast.
Ólafur var þá eitthvað að glíma við
krankleika en enginn hafði hið
minnsta hugboð um alvöruna sem
hann stóð þá þegar frammi fyrir. Á
þessari stundu vil ég þakka Ólafi fyr-
ir ómetanlega vináttu sem ég naut af
hans hálfu alla tíð og ekki síst eftir að
þau hjón hófu bókaútgáfuna. Eitt og
annað vann ég fyrir hann. Meðal ann-
ars fór ég ófáar ferðir að Gljúfrasteini
til skáldsins ýmissa erinda og það eru
í raun forréttindi að hafa fengið að
takast á við mörg þessara verkefna,
sem hafa verið mér ofarlega í huga
við lestur á síðasta verki Ólafs, „Til
fundar við skáldið“, bók sem kom út
fyrir síðustu jól, bók sem Ólafur lauk
við farinn að kröftum en er skrifuð að
mikilli natni eins og honum var einum
lagið. Þar birtist hann eins og ávallt
blaðamaðurinn fullur eldmóðs sem
segir sögu skáldsins og lífshlaup
þeirra hjóna á Gljúfrasteini.
Ég er fullur þakklætis fyrir að
hafa orðið samferða honum um tíma
og í samstarfi okkar fór aldrei á milli
mála hvers hann vænti af mér, hann
kenndi mér margt sem ég tileinkaði
mér sem ungur maður og ég bý að
enn. Elínu og fjölskyldu votta ég
mína dýpstu samúð við fráfall Ólafs
Ragnarssonar.
Gunnar V. Andrésson.
✝
Ástkær bróðir okkar og mágur,
TRAUSTI MARÍNÓ FINNSSON,
Eyjalandi 1,
Djúpavogi,
lést fimmtudaginn 27. mars.
Útförin fer fram frá Djúpavogskirkju
laugardaginn 12. mars kl. 11.00.
Bára Ólafsdóttir,
Alda Finnsdóttir , Víðir Björnsson,
Kristján Finnsson , Margrét Björnsdóttir,
Unnur Finnsdóttir.
✝
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir,
amma og langamma,
PETRÍNA H. JÓNSDÓTTIR,
Aðalstræti 22,
Bolungarvík,
lést á Sjúkrahúsi Bolungarvíkur þriðjudaginn
1. apríl.
Hálfdán Einarsson,
börn, tengdabörn,
barnabörn og barnabarnabörn.
✝
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir og afi
minn,
SVEINN HJÁLMARSSON
skipstjóri,
Arnarsíðu 8e,
Akureyri,
verður jarðsunginn frá Glerárkirkju þriðjudaginn
8. apríl kl. 14.00.
Guðrún Jónsdóttir,
Auður Úa Sveinsdóttir, Friðleifur Ingi Brynjarsson,
Þóra Ýr Sveinsdóttir,
Hildur Ey Sveinsdóttir,
Gunnar Ögri afastrákur.
✝
Okkar ástkæri,
AÐALSTEINN ÞÓRARINSSON
frá Djúpalæk,
lést á líknardeild Landspítala, Landakoti,
mánudaginn 31. mars.
Útförin fer fram frá Bústaðakirkju mánudaginn
7. apríl kl. 13.00.
Elfar Aðalsteinsson,
Jón Þór Aðalsteinsson,
Jóhanna Guðrún Aðalsteinsdóttir,
Rósa Þórunn Aðalsteinsdóttir
og aðrir aðstandendur.
✝
Eiginkona mín og móðir,
HANNA FRÍMANNSDÓTTIR,
Bárugötu 5,
andaðist miðvikudaginn 2. apríl.
Jarðsett verður frá Landakotskirkju föstudaginn
11. apríl kl. 13.00.
Heiðar R. Ástvaldsson,
Ástvaldur F. Heiðarsson.
✝
Ástkær eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir og afi
okkar,
ÓLAFUR SKÚLI SÍMONARSON
vörubifreiðarstjóri,
Kaplaskjólsvegi 53,
Reykjavík,
lést sunnudaginn 16. mars á hjúkrunarheimilinu
Grund í Reykjavík.
Jarðarförin hefur farið fram í kyrrþey að ósk hins látna.
Þakkir til starfsfólks hjúkrunardeilda Landakots og Grundar.
Guðbjört Magnúsdóttir,
Símon Gísli Ólafsson, Adda Lára Arnfinnsdóttir,
Íris Björk Símonardóttir,
Sindri Snær Símonarson.
 Fleiri minningargreinar um Ólaf
Ragnarsson bíða birtingar og munu
birtast í blaðinu næstu daga.