Morgunblaðið - 19.04.2008, Blaðsíða 14

14 LAUGARDAGUR 19. APRÍL 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Sumarið er greinilega í nánd.Sól hækkar á lofti og geðiðlyftist með. Það hefur ekkiaðeins áhrif á störf Alþingis
á þann hátt að fólk verði léttara á
brún heldur verða þingfundir líka öllu
strangari þegar þinglok nálgast.
Þannig var tvisvar sinnum í vikunni
tilkynnt í upphafi þingfundar að hann
gæti staðið fram á kvöld og á fimmtu-
dag var fundað fram á nótt.
Sá dagur var satt að segja allur
hinn undarlegasti. Þrír ráðherrar
áttu að mæla fyrir nokkrum málum
hver. Fyrst voru mál mennta-
málaráðherra á dagskrá en hún náði
ekki að klára sín mál vegna aðal-
fundar Ríkisútvarpsins ohf. Umræðu
um opinbera háskóla var því frestað
og samgönguráðherra tók til við að
flytja sín mál. Hann náði heldur ekki
að klára sína dagskrá áður en hann
þurfti að fara annað og því var um-
ræðu um samgönguáætlun líka slegið
á frest. Upp í pontu steig félagsmála-
ráðherra en af dagskránni hefði mátt
ætla að hennar mál yrðu ekki rædd
fyrr en um kvöldið. Á þessum tíma-
punkti var ómögulegt að fá upplýs-
ingar um hvort það yrði mennta-
málaráðherra eða samgönguráðherra
sem tæki upp þráðinn að nýju að
loknum framsögum félagsmálaráð-
herra.
Ekki til sóma
Svona skipulagning er þinginu ekki
til sóma. Þetta gerir þingmönnum
sem vilja tjá sig um ákveðin mál erfitt
fyrir en hefur líka áhrif á fleiri, s.s.
okkur fjölmiðlafólkið, starfsfólk Al-
þingis og ráðuneyta, svo ekki sé
minnst á hinn almenna borgara sem
gæti viljað fylgjast með ákveðnum
málum. Sjálf hafði ég hugsað mér að
vakta umræður um frumvarp sam-
gönguráðherra um Landeyjahöfn og
átti von á því að það yrði á dagskrá
einhvern tímann um miðjan dag. Þeg-
ar ég sá ekki fram á að málið yrði
rætt í björtu gafst ég upp á biðinni og
þegar allt kom til alls náði málið ekki
á dagskrá.
Fyrirtæki í fleirtölu
Framboð Íslands til öryggisráðs
Sameinuðu þjóðanna er rætt allt að
því vikulega á Alþingi. Í síðustu viku
vildi Jón Magnússon, þingmaður
Frjálslynda flokksins, fá svör við því
hvort megintilgangurinn með heim-
sókn ráðuneytisstjóra utanríkisráðu-
neytisins til Írans hefði verið að afla
stuðnings við framboðið.
Eitthvað hefur staðið á ráðuneyt-
inu að útskýra almennilega þessa
heimsókn til Írans. Fyrst var talað
um hana sem eftirfylgni við heimsókn
Halldórs Ásgrímssonar til landsins
árið 2003. Sú skýring hljómar dálítið
undarleg en næsta skýring var að til-
gangurinn hefði verið að greiða götu
íslenskra fyrirtækja og Actavis var
nefnt sérstaklega. Í umræðum á Al-
þingi sagði Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir utanríkisráðherra þjóðir heims
eiga í margháttuðu viðskipta-
sambandi við Íran og að það ætti við
um Ísland eins og önnur lönd.
Nú þekki ég ekki nákvæmlega til
viðskipta ríkja heims við Íran en erf-
iðlega hefur gengið að fá botn í það
hvaða íslensku fyrirtæki eru með
starfsemi í Íran. Í svörum ráðherra
hefur alltaf verið talað um íslensk fyr-
irtæki í fleirtölu en hvorki Útflutn-
ingsráð né utanríkisráðuneytið
kunnu að nefna önnur fyrirtæki en
Actavis þegar eftir því var leitað. Svo
virðist a.m.k. sem ekkert íslenskt fyr-
irtæki sé með fasta starfsstöð í land-
inu og það á jafnframt við um Actavis,
sem þó selur lyf til landsins. Hjá fyr-
irtækinu fengust þær upplýsingar að
ferðin til Írans hefði ekki verið farin
að frumkvæði þeirra þó að Actavis
óskaði venjulega eftir samstarfi þeg-
ar ferðir sem þessar stæðu til. Það
væri líka mjög undarleg tilhögun ef
fyrirtæki hefðu úrslitavald um hvert
íslenskir ráða- eða embættismenn
fara í heimsóknir.
Eftir stendur að tilgangur heim-
sóknarinnar hlýtur að hafa verið að
reyna að afla fylgis við framboðið til
öryggisráðsins. Og er það ekki bara
allt í lagi? Þarf eitthvað að fara í graf-
götur með það?
Betra að beita en slíta
Jón Magnússon var að vísu ekki
sáttur við þessa ferð en hann vill
meina að Ísland eigi ekki að vera í
samskiptum við Íran og vísar til
mannréttindabrota í landinu. Ekki
ætla ég að bera blak af klerkastjórn-
inni enda sjálf verið í Íran, m.a. í þeim
tilgangi að rannsaka stöðu kvenna, og
fengið smjörþefinn af því hvernig
skoðanakúgunin virkar. Hins vegar
er alveg rétt hjá utanríkisráðherra að
betra er að beita sambandi en að slíta
því enda séu þolendur mannréttinda-
brota engu bættari þó að Ísland slíti
sambandi við lönd sem standa sig illa
í þeim málum.
Ef ferðin til Íran var farin í því
skyni að afla fylgis við framboðið til
öryggisráðsins þá á bara að segja
það. Ekki fara í hringi með það og
nota langsóttar eftiráskýringar.
Hringlandaháttur og loðin svör um Íransferð
ÞINGBRÉF
Halla Gunnarsdóttir
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
UM 30% frétta fjölmiðla um fólk af
erlendum uppruna, sem hingað kem-
ur til þess að vinna, voru í fyrra af
neikvæðum toga. Þetta kemur fram í
niðurstöðum greiningar fyrirtækis-
ins Creditinfo á umfjöllun um inn-
flytjendur og erlent vinnuafl. Niður-
stöðurnar voru kynntar í gær á ráð-
stefnu um umfjöllun fjölmiðla um
innflytjendur og afbrot, sem Alþjóða-
hús, Blaðamannafélag Íslands, Kópa-
vogsbær og fleiri aðilar stóðu að. „Er
þetta eftirsóknarverð staða í okkar
samfélagi?“ spurði Magnús Heimis-
son, forstöðumaður fjölmiðlagrein-
inga hjá Creditinfo, en hann kynnti
niðurstöðurnar. Lagt var mat á hvort
fréttir teldust jákvæðar, neikvæðar
eða hlutlausar. Grein eða frétt var
metin neikvæð ef hún var talin líkleg
til að skapa neikvætt viðhorf gagn-
vart því viðfangsefni sem rannsakað
var. Fram kom hjá Magnúsi að af
þeim fréttum um erlent vinnuafl, sem
flokkaðar voru neikvæðar, töldust
um 60% mjög neikvæðar. Um 15%
fréttanna töldust mjög eða frekar já-
kvæðar.
Staðan var örlítið önnur þegar
kom að fréttum fjölmiðla um innflytj-
endur. Þar reyndust um 30%
fréttanna af jákvæðum toga en um
28% frekar eða mjög neikvæðar.
Fleiri útlendingar fremja brot
Rannveig Þórisdóttir, deildarstjóri
upplýsinga- og áætlanadeildar lög-
reglunnar á höfuðborgarsvæðinu,
fjallaði um afbrot útlendinga og velti
því upp hvort þau væru öðruvísi en
afbrot sem Íslendingar fremdu.
Fram kom í máli Rannveigar að
hegningarlagabrotum á höfuðborg-
arsvæðinu hefur fækkað á árabilinu
2001-2007. „En hlutfall erlendra rík-
isborgara sem fremja slík brot jókst
meira á árinu 2007 en hlutfall Íslend-
inga,“ segir Rannveig. Væntanlega
sé hluti skýringarinnar að útlending-
um hefur fjölgað hér á landi.
Samkvæmt þeim upplýsingum
sem hún hafi frá Hagstofunni hafi þó
brotum útlendinga fjölgað hlutfalls-
lega meira en heildarfjölda þeirra
hér á landi. Það gæti þó skýrst af því
að hlutfall erlendra karlmanna á
aldrinum 20–40 ára er hátt hér.
Flestir þeirra sem lögregla hefur af-
skipti af vegna hegningarlagabrota
eru karlmenn á þessum aldri.
Rannveig segir að þau brot sem
eru algengust meðal hegingarlaga-
brota séu auðgunarbrot. Þetta gildi
bæði um Íslendinga og útlendinga.
52% þeirra brota sem útlendingar
eru kærðir fyrir eru auðgunarbrot,
séu tölur síðustu ára skoðaðar. „Sam-
setning brota hefur í raun ekkert
breyst á tímabilinu 2001-2007. Þótt
fleiri séu kærðir 2007 er samsetning-
in eins. Það fjölgar ekki kærðum í
einum brotaflokki, heldur kemur
fjölgunin fram í öllum flokkum.“
Má ekki gleyma hatursglæpum
Helgi Gunnlaugsson, prófessor í
félagsfræði við Háskóla Íslands,
fjallaði í erindi sínu um afbrot, stað-
almyndir og innflytjendur.
Helgi sagði að margir hér á landi
hefðu áhyggjur af því að vaxandi
straumur útlendinga hingað til lands
myndi síðar leiða til hærri glæpatíðni
„og að samfélagið muni breytast til
hins verra. En við megum í þessu
samhengi ekki gleyma afbrotum sem
útlendingar verða fyrir í okkar sam-
félagi vegna uppruna síns,“ sagði
Helgi og benti á að hatursglæpir
hefðu víða skapað vanda erlendis.
Hann vék að fjölmiðlum og sagði
að spyrja þyrfti hvort framsetning
þeirra á fréttum ýtti undir tortryggni
gagnvart útlendingum, sem næði
einnig til löggæslunnar. „Fylgjumst
við meira með útlendingum en öðr-
um. Lenda þeir frekar í prófíl?“
spurði Helgi. Hann minnti á að inn-
flytjendur á Íslandi kæmu hingað að
mestu leyti til vegna frumkvæðis
héðan. „Þannig að ábyrgð á meðferð
þeirra hlýtur líka að liggja að miklu
leyti hjá okkur sjálfum.“
Rúnar Pálmason, blaðamaður á
Morgunblaðinu, fjallaði um útlend-
ingamál út frá sjónarhorni blaða-
mannsins. „Það er alls ekki alltaf ein-
falt mál að skrifa fréttir af afbrotum,
sérstaklega ekki þegar það blandast
inn í þær hvort greina skuli frá þjóð-
erni,“ sagði Rúnar. Þetta ætti eink-
um við um fréttir af afbrotum, en í
öðrum tegundum frétta væri þetta
mun minna álitamál. Ástæðan væri
m.a. sú að í flestum öðrum fréttum en
fréttum af lögreglumálum væru við-
mælendur og þeir sem kæmu við
sögu í fréttunum yfirleitt nafngreind-
ir. „Það er meginregla hjá flestum ís-
lenskum fjölmiðlum að greina ekki
frá nafni þeirra sem komast í kast við
lögin, nema afbrotin séu þeim mun
alvarlegri,“ sagði Rúnar.
Hann benti á að á Morgunblaðinu
væru í gildi sérstakar reglur um
blaðamennsku í fjölmenningarlegu
samfélagi. Sá hluti sem snerti um-
fjöllunarefni dagsins, þjóðerni og af-
brot, væri í stuttu máli sá að ekki
skyldi greina frá kynþætti, þjóðerni
eða hvort meintir lögbrjótar til-
heyrðu ákveðnum minnihlutahópum
nema slíkar upplýsingar væru nauð-
synlegar til að koma fréttinni til skila.
Nefndi Rúnar dæmi um fréttir þar
sem hann teldi nauðsynlegt að greina
frá þjóðerni. Þar mætti nefna fréttir
af smyglmálum og þjófagengjum.
Öðru máli gegndi um útlendinga sem
fremdu afbrot einir síns liðs og af-
brotin væru þau sömu og framin
væru af Íslendingum. Í slíkum tilfell-
um væri á Morgunblaðinu almennt
ekki greint frá þjóðerni, þótt á þessu
væru undantekningar.
„Er þetta eftirsóknarverð
staða í okkar samfélagi?"
   


  
  
  !  !
"#$ %&'( (
 !# '
)!*  !#
 

  



    

 

+! ,-./01 !       "
#
#"
##$
#
#%#
#&
$
%'
%
 (  )
*
    

 


' 2 33
2 33
4 33* 
5
53*&62 33
   

+
 

' 2 33
2 33
4 33* 
5
53*&62 33
,-7 "&-,7 -$7
"'-7 "-&7 "#-7
"'-7 "'-7 "-#7
$-7 "#-,7 ,-7
'-%7 ,-#7
-7 '$-#7 #%-%7
-7 ,&-7 "#-7
#-#7 '"-7 %-"7
$-,7 ,$-,7 ,"-7
,#-,7 ,,-$7 #"-$7
Morgunblaðið/Golli
Fréttir Rúnar Pálmason, blaðamaður á Morgunblaðinu, var einn frummæl-
anda. Hann sagði ekki alltaf einfalt að skrifa fréttir um afbrot.
Við viljum vekja umræðu meðal
blaðamanna um hvernig fjallað er
um mál sem tengjast útlendingum,“
sagði Arash Mokhtari, verkefn-
isstjóri hjá Quickresponse. Um er
að ræða sænsk samtök sem Rauði
krossinn þar í landi styrkir. Þau
hafa starfað frá árinu 1998. Sam-
tökin fylgjast með umfjöllun allra
helstu sænsku fjölmiðla um mál
sem tengjast útlendingum.
Mokhtari sagði að í sænskum
fjölmiðlum ríkti sú tilhneiging að
telja lesendur/áhorfendur af
sænskum uppruna vera normið. Út-
lendingar væru þá flokkaðir sem
„hinir“.
Hann sýndi nokkur dæmi frétta
úr sænskum miðlum þar sem getið
var um þjóðerni í fréttum, þótt það
virtist ekki nauðsynlegt í viðkom-
andi fréttum. Hann ræddi einnig
fleira af öðrum toga. M.a. tók hann
dæmi um viðtal við unga stúlku af
íslömskum uppruna í sænsku blaði.
Viðtalið hófst á því að tekið var
fram að viðkomandi stúlka væri
ekki ómenntuð eða kúguð og hefði
ekki í hyggju að gerast sjálfsvígs-
sprengjumaður. Ennfremur fjallaði
Mokhtari um myndbirtingar með
blaðafréttum og sagði að á þeim
væri stundum ýtt undir stað-
almyndir.
Mokhtari lagði áherslu á að óvar-
leg umfjöllun um útlendinga ein-
skorðaðist ekki við svonefnd götu-
blöð, heldur ætti sér einnig stað í
miðlum sem almenningur bæri
meiri virðingu fyrir.
Blaðamenn ræði málin