Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1965, Blaðsíða 31

Það kemur ekki oft fyrir, að erlendir menn haldi
fram réttri söguskoðun, þegar um er að ræða
landafundi Vesturheims og þann þátt, sem íslend-
ingar áttu í þeim og byggingu þessara vestrænu
landa. Venjulega er allur sá ljómi, sem af þess-
um siglingaaferkum stafar, látinn skína á Norð-
menn. Jafnvel hinar Norðurlandaþjóðirnar hafa
stundum átt það til að halda þannig á málum, að
allt væru þetta samnorræn afrek. Þótt heimild-
Tryggve J. Oleson
Early Voyages and Northern Approaches
Tryggvc J. Oleson
Eftir Sigurð Guðjónsson, skipstjóra.
irnar séu líka íslenzkar, ritaðar þar, af íslenzkum
mönnum, er því haldið fram af sömu aðilum að
það séu líka samnorræn rit. Þó hefur nú brugðið
út af þessu, við útkomu ofannefndrar bókar. Með
bók þessari bætist hinum íslenzka málstað mikill
og góður liðsauki.
Bók þessi er eitt bindið af seytján, af Sögu
Canada, sem verið er að gefa út um þessar mund-
ir. Höfundurinn Tryggvi J. Oleson er fæddur í
Glenboro Manitoba og er af íslenzkum ættum.
Hann er prófessor við Manitoba háskóla, og hlotið
menntastig við kanadiska háskóla. Ritað hefur
hann mikið í kanadisk og ensk sögutímarit um
söguleg viðfangsefni íshafslandanna. Hann er
höfundur tveggja síðustu bindanna af Sögu Is-
lendinga í Vesturheimi. Einnig hefur hann þýtt
á ensku hið mikla rit Dr. Jóns Dúasonar Land-
könnun og landnám íslendinga í Vesturheimi.
Það er mikið nauðsynjaverk og kemur þá fyrst
að fullu gagni, þegar það hefur verið gefið út á
því máli.
Höfundur getur þess í formála bókarinnar, að
fyrir 25 árum hafi gripið sig mikill áhugi fyrir
þessu viðfangsefni. Hafi hann þá byrjað að kanna
heimildir um sjóferðir til hins vestræna heims-
hluta fyrir daga Columbusar, sérstaklega hinar
íslenzku. Um líkt leyti hafi hann kynnzt riti Jóns
Dúasonar og hryfist svo af því, að hann hafi ákveð-
ið að þýða það á enska tungu. Menn munu veita
því eftirtekt, sem þessa bók lesa, hve mjög hann
hallist að skoðunum Jóns um þetta síumrædda
viðfangsefni fræðimanna, siglingu Islendinga til
Grænlands og hinna norðlægu landa núverandi
Canada og landnáms þeirra þar. Stundum finnist
sér örðugt að greina á milli sinnar skoðunar og
Jóns, þótt að vísu séu þeir ekki alls staðar sam-
mála. Mikið magn heimilda hefur verið kannað til
undirstöðu þessarar bókar, og úr því valið það,
sem bezt hæfði þessu viðfangsefni. Segir höf. sig
og Jón Dúason mest greina á við aðra fræðimenn
um hina svokölluðu Thule-menningu.
I fyrsta kafla bókarinnar lýsir höf. hvernig um-
horfs var í Evrópu á 8. og 9. öld. Um það leyti
ríkti friður í álfunni, eftir innrásir Germana á
vesturhluta hins rómverska ríkis á 5. og 6. öld og
Mára frá Spáni á fyrri hluta 8. aldar. Ófriðnum
móti Söxum hafði lokið með viðunandi niðurstöðu.
Langbarðar höfðu sætt sig við hinn franska kon-
ung og héruð þeirra, sem hluta af hans yfirráða-
svæði. Á Bretlandi þróaðist menning og bókvísi,
eins og með öðrum kristnum þjóðum.
En þá kom til sögunnar nýr ógnvaldur, úr
óvæntri átt. Ut úr hinum dimmu fjörðum Noregs
og lygnu sundum Danmerkur, kom nú eins og
sviptivindur hinir síðustu af hinum villta germ-
anska kynþætti, hinir norrænu víkingar. Þeir fóru
eins og refsivöndur um allar strendur hinna kristnu
landa og ekkert stóðst við þeim. Þeir létu sér eng-
ar hættur í augum vaxa, og hikuðu ekki þótt við
ofurefli væri að etja, þeir komust meðfram öllum
ströndum Evrópu, alla leið suður í Miðjarðarhaf.
VÍKINGUR
311