Náttúrufræðingurinn - 1997, Blaðsíða 22

AtHYGLISVERÐ SKORDÝR:
Möðrusvarmi
ERLING ÓLAFSSON
Sennilega vekja fá skordýr jafnmikla
athygli almennings og fiðrildin.
Mörg þeirra eru með stærstu
______skordýrum og fá skordýr skarta
sambærilegu litskrúði og þau. Fjölbreytnin
er gríðarleg og mörg fiðrildi sýna undra-
verða aðlögun að sérhæfðum lífsháttum.
Þetta lof um fiðrildin kann ef til vill að
hljóma ankannalega í eyrum íslenskra
lesenda þar sem fiðrildin okkar hafa fæst
hver notið sérstakrar aðdáunar fyrir glæsi-
leik. Oftast eru þau fiðrildi sem menn
rekast á hérlendis smá og einsleit. Þegar
eitthvað íburðarmeira ber fyrir augu er eins
víst að þar sé útlent fiðrildi á ferðinni.
Til ársloka 1995 höfðu alls fundist 118
tegundir fiðrilda hér á landi. Þar af eru
aðeins 58 taldar íslenskar en aðrar hingað
komnar erlendis frá. Flestar hafa borist
með vamingi en nokkru færri, eða 27
tegundir, eru taldar hafa flogið hingað að
eigin frumkvæði með góðan suðaustan byr
undir vængjum.
Svarmar (ættin Sphingidae) eru margir
hverjir stórir og einstaklega glæsileg fiðr-
ildi. Þeir em einkar dugmiklir ferðalangar
og hafa nokkrar tegundir þeirra borist
hingað til lands. Ein þeirra er möðrusvarmi
Hyles gallii Rottemburg, 1775.
Möðrusvarmi lifir í Mið- og S-Evrópu og
austur eftir Asíu til Japans (undirtegund
gallii). Hann er einnig í norðanverðri N-
Ameríku, suður til Colorado og Kalifomíu
(undirtegund intermediá). Möðrasvarmi
nær rétt norður til Danmerkur þar sem
hann er mjög sjaldgæfur og staðbundinn.
Erling Ólafsson (f. 1949) lauk B.S.-prófi í Iíffræði
frá Háskóla íslands 1972 og doktorsprófi í skor-
dýrafræði frá Háskólanum í Lundi 1991. Erling hefur
starfað við dýrafræóirannsóknir hjá Náttúrufræði-
stofnun íslands frá 1978.
Stundum verður þó veraleg tjölgun þar í
landi þegar möðrasvarmar koma fljúgandi
að sunnan.
Möðrasvarmi hefúr fundist ljóram
sinnum hér á landi svo vitað sé. Hann
fannst fyrst árið 1972 en þá fundust tveir
sama daginn, eða 29. júlí, annar í
Reykjavík en hinn við Ásgarð á Miðnesi.
Næst fannst möðrasvarmi í Kópavogi 14.
ágúst 1990 en sá hafði flogið inn í
gróðurskála við íbúðarhús. Sá síðasti náðist
á Höfn í Hornafirði 19. ágúst 1991.
Tegundin hefur einnig borist til annarra
eyja í N-Atlantshafi en hún hefúr mér
vitanlega fúndist í Færeyjum og á Orkn-
eyjum. Á Orkneyjum hefur hún fundist í
júlí, um og eftir miðjan mánuðinn.
Möðrusvarmi lifir á ýmsum tegundum
plantna, m.a. möðrum (Galium), dúnurtum
(Epilobium) og víði (Salix). Þó hér vaxi
plöntur sem falla að fæðuvali hans era því
miður engar líkur á að hann nái að nema
land i hinni harðneskjulegu náttúra okkar.
Möðrusvarmi Hyles gallii Rottemburg í
Kópavogi 14. ágúst 1990. Hann er stór og
búkmikill, með um 8 cm vœnghaf og
áberandi Ijós belti langsum eftir framvængj-
um. Á afturvœngjum grillir i rauðgula flekki
sem eru meira áberandi á útréttum vœngjum.
Ljósm. Erling Ólafsson.
132
Náttúrufræðingurinn 66 (3-4), bls. 132, 1997.