Náttúrufræðingurinn - 1997, Blaðsíða 39

7. mynd. Flugvél dreifir ófrjóum púpum miðjarðarhafs-ávaxtaflugunnar yfir meðferðar-
svæði.
umar því að þær nærast einungis á blóði.
Ýmislegt var reynt: Kanínur með löng
eyru voru reyndar fyrst. Eyrun vom
skorðuð á tjalir og flugnabúrin sett yfir.
Einnig vom notuð hænsni sem rökuð vom
á hliðunum. John Monroe, Ástraliumaður
sem hóf þetta starf, var hins vegar í byrjun
vanur að bretta upp ermamar og leyfa
flugunum að gæða sér á handleggjum til að
halda ræktinni gangandi. Síðar voru
notaðar geitur og loks naggrísir sem gáfust
best og eru sums staðar enn notaðir í
tsetse-verksmiðjum. Það sem gerði síðan
gæfumuninn var snjöll uppgötvun eins
vísindamannanna. Hann bjó til himnu sem
líkist svo húð á skepnu að flugan fínnur
ekki muninn ef 37° hita er haldið á
gervihúðinni. Himnan er lögð yfir volgt
blóð og þrífast flugumar mjög vel. í
verksmiðjunni í Austurríki eru fram-
leiddar 40.000 karlflugur á viku og í
verksmiðju í Tanga í Tanzaníu er fram-
leiðslan örlítið minni. Báðar verk
smiðjumar senda hins vegar framleiðslu
sína til eyjarinnar Zanzíbar þar sem verið
er að reyna að útrýma flugunni. I janúar
1996 var suðurhluti eyjarinnar orðinn alveg
laus við tsetse-fluguna (Glossina austinai)
og í fréttabréfi frá Zanzíbar í desember s.l.
er skýrt frá því að engin frjó fluga hafi
fundist á eynni síðan í september.
Fyrsta tilraun til að eyða tsetse-flugu
(Glossina palpalis palpalis) var gerð í Pla-
teau fylkinu í Mið-Nígeríu. Þar var valið
svæði sem var 1500 km2 að stærð og eftir
sleppingar í um tvö ár hafði flugunni verið
útrýmt af svæðinu árið 1986. Strax á eftir
ráku bændur mikinn Qölda nautgripa inn á
svæðið, en afrískir bændur eiga sér margir
enga fasta bústaði eða ákveðin beitilönd
heldur reka gripi sína þangað sem gras grær
hverju sinni. Það hafði nefnilega spurst út
að kýr veiktust ekki af nagana á þessu
svæði og að þær gæfú miklu meiri mjólk.
Þessu svæði var síðan haldið flugulausu
með því að dreifa geldum karlflugum á
jaðarsvæðin í nokkur ár uns landið komst
undir óstjóm hershöfðingjastjórnarinnar en
höfundi er sagt að nú gangi erfiðlega að
halda svæðinu hreinu.
Eftir að svo vel tókst til á Zanzíbar eru
nokkur Afríkuríki að búa sig undir að beita
149