Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1997, Blaðsíða 36

Náttúrufræðingurinn - 1997, Blaðsíða 36
■ NÝJAR. LEIÐIR 4. mynd. Æxlunarklefar, hver með um 500 þúsund pörum af miðjarðarhafs-ávaxtaflugunni. Með notkun geisla og líftækni opnuðust nýjar leiðir. Við réðum snjallan þýskan líftæknifræðing, dr. Gerald Franz, sem ásamt mexíkanska skordýrafræðingnum dr. Jorge Hend- richs (sem nú er yfírmaður skordýra- deildarinnar) leysti vandann. Sérfræðingarnir fundu erfðaeigin- leika í flugu sem veldur því að vatnið sem flugueggin klekjast út í má hita upp í 36°C án þess að eggin drepist, en venjuleg egg drepast í 30°C heitu vatni. Genið sem stjómar þessum eiginleika var þó á A-litningi, þ.e. ekki á kynlitningi. Með gammageislun var unnt að brjóta Iitningana upp og kalla fram yfírfærslu (translocation) þannig að litningabúturinn með hitageninu festist við Y-litning karlflugunnar. Þannig varð til nýr stofn sem klekur aðeins út karlflugum. Hann var fyrst reyndur í vin í eyðimörkinni sunnan Túnisborgar en nú er t.d. búið að breyta til í verksmiðjunum í Guatemala- borg og í Norður Chile svo að þar em einungis framleiddar karlflugur til geldingar. Sama er verið að gera í Argentínu og á Hawaii-eyjum. SIT-aðferðin við eyðingu skrúfuflugna var þróuð í Bandaríkjunum en aðferðin við að eyða ávaxtaflugum og tsetse-flugum var þróuð í rannsóknastofúm FAO/IAEA, en það starf hófst 1965. (Þá var höfundur yfirmaður jurtakynbótadeildar FAO/IAEA og kom lítið við þá sögu fyrr en 1968 er hann varð aðstoðarforstjóri þar.) ■ MIÐJARÐARHAFS- ÁVAXTAFLUGAN Fluga þessi, sem er landlæg í kringum Miðjarðarhafíð og líklega upprunnin í Súdan, fannst fyrst vestan hafs 1964, í Costa Rica. Var talið ólíklegt að hún festi þar rætur og lítið gert til að hindra útbreiðslu hennar þar til hún fannst i Mexíkó um 1976. Mexíkóstjórn leitaði þá til FAO/IAEA um aðstoð og árið 1979 var byrjað að reisa flugnaverksmiðju í Tapa- chula við landamæri Guatemala. Þar er hægt að framleiða allt að 700 milljónum flugna á viku (6-7 tonn). Byrjað var að dreifa geldum flugum 1981 en þá hafði skaðvaldurinn breiðst yfír svæði sem náði 200 km til norðurs. Höfundur kom í verksmiðjuna í janúar 1984. Allir sem þangað koma, háir sem lágir, verða að afklæðast, ganga gegnum þröngan gang með sjö sturtuhausum hvorum megin og klæðast sloppum inni í verksmiðjunni, og endurtekur sagan sig þegar verksmiðjan er yfirgefin. Þetta er gert til að hindra að frjóar flugur berist út úr verksmiðjunni. Erfítt er fyrir óvana að ná andanum inni í verksmiðjunni í fyrstu vegna „ferómóna" (kynaðdráttarefna) sem flugur í æxlunarbúrunum gefa frá sér. Fyrir utan verksmiðjuna var flugbraut og þar voru nokkrar flugvélar og þyrlur sem verið var að hlaða í litlum kössum með nýklöktum geldflugum. Það tók um þrjú ár að losna við þessa flugu í Mexíkó, en verksmiðjan er nú notuð til að verjast innrásum hennar frá Mið- og Suður-Ameríku og til að hjálpa Bandaríkjamönnum að berjast við hana í Kaliforníu, aðallega í og umhverfis Los Angeles. Nú er stefnt að því að útrýma flugunni úr Mið-Ameríku með verksmiðjum í Guate- mala og Costa Rica. Auk þess hafa verið reistar flugnaverksmiðjur í Líma í Perú, N- Chile og í Argentínu. Haustið 1996 var 146
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.