Náttúrufræðingurinn - 1997, Page 35

legt hvemig unnt er að eyða skordýra-
tegund með því að dreifa henni í milljóna-
tali á svæðið þar sem eyða á kvikindunum.
Hér skal því rakið með dæmi í hverju
leyndarmál aðferðarinnar er fólgið.
Hugsum okkur að á einum ferkílómetra
lands séu 10.000 meinflugur sem á að eyða.
Þá fer eyðingin þannig fram:
1. Dreift er úr llugvélum á svæðið
100.000 flugum sem hafa verið gerðar
ófrjóar með gammageislun. Hlutfallið milli
frjórra og ófrjórra flugna á svæðinu verður
1:10. Líkumar á að frjó kvenfluga æxlist
með frjórri karlflugu em því 10%.
2. Næstu kynslóð (hjá miðjarðarhafs-
ávaxtallugunni eftir 4 vikur) fækkar því
um 90% og em nú eftir um 1000 frjóar
tlugur á svæðinu. Framleiðslan i flugna-
verksmiðjunni er hinsvegar sú sama og
aftur er flogið inn á svæðið með 100.000
ófrjóar flugur. Líkurnar á því að frjó kven-
fluga æxlist með frjórri karlflugu era nú
aðeins 1%.
3. í þriðju kynslóð hefur því fækkað
niður í um 100 flugur á svæðinu en aftur er
þó flogið inn á svæðið með 100.000 ófrjóar
flugur. Nú er orðið vafasamt hvort frjó
kvenfluga hittir yfirleitt nokkuð annað en
geldar karlflugur og er reyndin oft sú að
engin afkvæmi verða til.
4. Til öryggis er þó 100.000 ófrjóum
flugum dreift á 4 vikna fresti 10-15 sinnum
í viðbót.
5. Að sjálfsögðu er íylgst mjög náið með
því hvort frjóar flugur fmnast á svæðinu.
Flugur em veiddar í gildrur og síðan rann-
sakaðar undir smásjá til að ganga úr skugga
um hvort þær em frjóar, en ófrjóu flugumar
höfðu verið merktar með litareíhi í verk-
smiðjunni til að auðveldara væri að þckkja
þær. Þá leiðir af sjálfu sér að landsvæðið
verður að vera einangrað eða þess gætt að
frjóar flugur berist ekki aftur inn á það.
■ ÓKOSTIR
Eyðingin sjálf fer fram án notkunar eitur-
efna en áður en dreifmg hefst er þó oftast
beitt einhverjum aðferðum, þ. á m. úðun
3. mynd. Miðjarðarhafs-ávaxtaflugan
(Ceratitis capitata).
með skordýraeitri, til að fækka skordýmm
á svæðinu. Oft er byrjað að dreifa geldu
flugunum fyrst á vorin eftir að vetrarkuldi
hefur fækkað flugunum.
Aðferðin byggist á því að dreifa geldum
karltlugum. Geldu kvenflugumar eru til
lítils gagns, sérstaklega hjá miðjarðarhafs-
ávaxtaflugunni, og tefja fremur fyrir
útrýmingu. Þar við bætist að þótt kvenkyns
miðjarðarhafs-ávaxtafluga sé gerð ófrjó
reynir hún samt að verpa og stingur
varppípunni stundum inn í ávexti sem geta
þá skemmst út frá gatinu.
Það er líka geysidýrt að ala flugurnar en
helmingur þeirra er kvenflugur. Við byrj-
uðum því snemma að leita aðferða til að
losna við kvenflugumar úr ræktinni.
Fyrsta aðferðin sem reynd var byggðist á
geni sem gerir kvenpúpumar ljósari en
venjulegar púpur eru brúnar. Til að skilja
ljósar kvenpúpur frá brúnum karlpúpum
notuðum við vélar sem gerðar höfðu verið
til að flokka ertur eftir lit. Þessi aðferð er þó
nokkuð seinleg og auk þess þurfti að ala
kvenflugumar, svo að enginn sparnaður
varð af því. Eyðingin varð einungis
fljótlegri og markvissari.
145