Náttúrufræðingurinn - 1958, Blaðsíða 23

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
77
;í nokkrum stöðum og reyndist hann vera um 10° C, á sama tíma og
lofthitinn var 3—5° C, ef sólar naut öðru hverju.
Annað höfuðmein gróðursins er vatnsleysið. Enda þótt úrkomu-
samt sé á eynni, er naumast unnt að segja, að þar sé til ofanjarðar-
vatn né uppsprettur, Jjegar frá eru skilin lónin tvö og lækur einn
vatnslítill, Tornöesfækur, sem fellur í Norðurlón. Þó má vera að
þessu sé eitthvað öðruvísi háttað í námunda jökulsins á Bjarnar-
fjalli. Annars er berggrunnurinn hvarvetna svo gljúpur, að vatn-
ið hripar niður gegnum hann. Virðist það eiga nokkuð jafnt við
um hraunin og móbergið. Leysingavatnslækir renna frá sköflum
frani eftir sumri, en hverfa von bráðar í urðirnar. Hvergi á eynni
er mýrarblettur né eiginleg dýjaveita. Sá staður, sem mest nálgað-
ist slíkt var dæld sú uppi á Rostungshöfða, sem fyrr var getið, og
grafið hafði verið í vatnsból. Móbergið í höfðanum er allþétt, og
ofan á því a. m. k. sumsstaðar, er blágrýtislag, en afrennsli hafði
dæld þessi ekki. í Jienni var samfelld mosabreiða af dýjamosa
(Philonotis), ásamt mýrlendismosum. Smágrasþúfur, aðallega úr
sveifgrasi (Poa sp.) ítóðu upp úr mosabreiðunni á víð og dreif, en
að auki uxu þar þessar tegundir: skarfakál (Coclilearia grocn-
landica), snækrækill (Sagina intermedia), snænarvagras (Phippsia
algida), þúfusteinbrjótur (Saxifraga cæspitosa), lækjasteinbrjótur
(S. rivularis) og músareyra (Cerastium alpinum). Allar þessar sömu
tegundir, nema sveifgrasið, uxu á melrindunum umhverfis lægðina,
en miklu strjálvaxnari, einkum þó skarfakálið og snænarvagrasið.
Þarna kom það ljóst fram, að vatnsleysið er á mörgum stöðum meg-
intálmun þess, að samfelldur gi'óður myndist.
Þriðja liöfuðmein gróðursins er sandfokið. Eins og fyrr getur,
er víðáttumesta undirlendi eyjarinnar í Rekavík, en svo má lieita
að það sé allt þakið roksandi, og halda sandar áfram norðurundir
rætur Bjarnarfjalls. f öllum víkum, þar sem eittlivert undirlendi
er, er roksandur. Þá er og talið, að lrvergi sé veðurnæmara á eynni
en við Rekavíkina. Enda er atlryglisvert, lrversu allt það undirlendi
er gróðurvana, og eiga sandbyljirnir þar vissulega sinn þátt í.
Loks má geta þess, að bergið sjálft er mjög laust og frauðkennt
og veðrast því mjög. Utan í fjöllum eru lausar skriður, þar sem
mjög er torvelt fyrir plöntur að ná fótfestu, og sá litli vottur jarð-
vegs, sem mosabreiðan myndar, sígur niður undan þunga sínum.
Gandrup (bls. 3) lýsir mjög algengu fyrirbæri í hlíðunr á Jan Mayen,