Náttúrufræðingurinn - 1958, Blaðsíða 49

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
103
Cordilliera-fjallgarðinum, en auk þess ferðaðist hann til Kaukasus,
Alpanna, Austur-Grænlands og víðar til þess að skoða fellinga-
fjöll.
Þegar til Finnlands og Svíþjóðar kom, reyndist þekking Back-
lunds á fellingafjöllum ltaldgott veganesti við rannsóknir hans á
berggrunni þessara landa, sem hann taldi vera leifar af rótum æva-
gamalla fellingafjalla.
Algengasta bergtegund Fennoskandiu er granít, og beindist at-
hygli Backlunds nú einkum að granítinu og uppruna þess. Um
seinustu aldamót hafði finnski bergfræðingurinn Sederholm ásamt
nokkrum frönskum bergfræðingum komið fram með það nýmæli,
að ekki væri allt gxanít storkuberg í venjulegum skilningi, heldur
væru sumar tegundir J^ess til orðnar úr setbergi, sem orðið hefði
fyrir efnabreytingum og nýkristöllun. Kenningar þeirra Seder-
holms og Frakkanna hlutu daufar undirtektir meðal jarðfræðinga,
Jtangað til Backlund tók þær upp að nýju. Það er ekki sterkt að
orði komizt, þótt sagt sé, að Backlund hafi, auk skyldustarfa, varið
seinustu áratugum ævi sinnar til Jaess að berjast fyrir „granítisations-
kenningunni." Kom enn að góðu haldi hin víðtæka og alhliða þekk-
ing hans ásamt sóknarhug, sem aldrei lét bugast. Með ljósum rök-
um og ótal dæmum tókst honum að sýna fram á að setberg og fleiri
bergtegundir geta myndbreytzt stig af stigi, og orðið að lokum að
graníti. Kenning þessi er nú almennt viðurkennd meðal jarðfræð-
inga, og er þáttur Backlunds í sigri hennar Jaað vísindaafrek, sem
lengst mun halda nafni hans á lofti.
Backlund dvaldist við rannsóknir á íslandi sumarið 1935 og 1936,
en áður hafði hann komið nokkrum sinnum til íslands á leið
sinni til og frá Grænlandi. Jarðfræði íslands ræðir hann í ritgerð-
inni Islandprobleme, 1939, en auk þess snertir ritgerðin Probleme
der arktischen Plateaubasalte, 1942, jarðfræði íslands.
Sem háskólakennari var Backlund sérstæður. Fyrirlestrar hans
voru nokkuð strembnir og óljósir nýbyrjendum, en sem privat-
kennari þeirra nemenda sinna, sem lengra voru komnir í nám-
inu, var hann því fremur á réttri hyllu. Olli þar um, hversu víð-
lesinn og minnisgóður hann var, auk auðugs og fjörugs ímyndunar-
afls, sem þó var tamið og þjálfað af langri reynslu. Hann gerði
miklar kröfur til nemenda sinna, en á hinn bóginn voru þolin-
mæði hans og umhyggja fyrir þeim lítil takmörk sett, ef því var að