Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1958, Síða 37

Náttúrufræðingurinn - 1958, Síða 37
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 91 Hvað myndun hólanna viðvíkur hefur hann hina sömu skýringu og áður er getið. Hann segir: „Autant qu’il m’a été permis d’élever des présomtions a leur égard, je crois pouvoir avancer que ces horni- tos résultent évidemment du contact de la lave avec les eaux d’un grand lac, entiérement comblé par elle, ainsi que j’en ai déja fourni un exemple au commencement de cet ouvrage“ (2, bls. 226). Af þessum orðum hins franska jarðfræðings er auðsætt, að honum var Ijóst, hvernig hólarnir eru til orðnir. í Landfræðissögu íslands getur Thoroddsen itm bók Eugéne Roberts og fer um hana viðurkenningar orðum, en minnist hins vegar ekki á skýringu hans á myndun gervigíganna (3, bls. 249— 251). Af eðlilegum ástæðum er erfitt að fullyrða nokkuð um það nú, hvernig það vatn var, sem Landbrotshraunið rann yfir. Eugéne Robert talar um stórt stöðuvatn (2) og Þ. Thoroddsen um vötn og mýrar (1, bls. 110—117) eða grunnan fjörð (4, bls. 143; 5, bls. 75) og loks telur Sigurður Þórarinsson, að þarna hafi verið sandur með árkvíslum (6, bls. 71). í greinarkorni mínu „Móbergsmyndun í Landbroti “ (7. bls. 120) gat ég þess, að ég hefði fundið hraunkúlu í hól nálægt Seglbúðum og innan í henni ljósleitt, leirkennt efni, sem mér hefði ekki tek- izt að ákvarða, þegar ég skrifaði greinina. Hér fór sem oft vill verða, að leitað var langt yfir skammt. Athuganir í smásjá leiddu strax í Ijós, að hér var um að ræða kísilgúr (diatomit), þ. e. skeljar kísil- þörunga. Það hefur reynzt mögulegt að greina allmarga af þessum þörungum. í hraunkúlunni, sem að ofan getur, ber mest á eftirtöld- um kísilþörungum: Cymbella aspera, C. cymbijormis, C. Ehren- bergii, C. lanceolata, Epithemia argus, E. intermedia, E. Mulleri E. sorex, E. turgida, Eunotia alpina, E. diodon, E. robusta, Fragilaria construens, F. Harrissonii, F. pinnata, F. virescens, Gomphonema acuminatum v. coronata, G. constrictum. Melosira distans, M. is- landica, M. italica. Pinnularia sp. Surirella Capronii, S. elegans. Nokkrar fleiri tegundir eru þarna, en ástæðulaust er að telja þær upp hér. Surirella Capronii Brébisson virðist vera meðal sjaldgæf- ari kísilþörunga á íslandi. Þessi þörungur lifir, að því er Fr. Hu- stedt (9) telur, einkum í botnleðju stórra stöðuvatna („im Grund- schlamm grösserer Seen“). Vitanlega er ekki hægt að draga neinar víðtækar ályktanir af

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.