Náttúrufræðingurinn - 1942, Page 71

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
115
niðurstöðu að sjórinn innihéldi í öllu falli minna gull én 67 mg
pr. tonn. Þetta var af öðrum skilið svo að hann hcfði eiumitt
l'undið 67 mg pr. tonn og gaf það honum tilefni lil að taka ranh-
sóknina upp aftur og kveðst hann þá liafa fengið miklu minna.
Yfirleitt virðast niðurstöður hans á allmiklu reiki, og liæpið að
byggja mikið á þeim.
Árið 1892 birtist, i Norsk teknisk Tidskrift, grein eftir Chr. A.
Miinster um rannsóknir sem liann haf.ði gert á liálfsöltu vatni úr
Osló-firði. Hann tók 100 lítra af vatninu, þureimdi það og fékk
þá eftir 1,8 kg af söltum. Eftir að liafa losað þessi sölt við lífræn
efni prófaði liann gullinnihald þeirra og komst að þeirri niður-
stöðu að vatnið hefði innihaldið 5—6 mg af gulli pr. tonn. Sé gert
ráð fyrir að gullið sé hluti af sjávarsöltunum, ætli þá að mega
húast við tvöfallt meira eða mn 10 mg í tonni af úthafssjó.
Múnster notaði við rannsókn sína hina svonefndu dokimast-
isku aðferð1), sem almennt er notuð við praktiskar gullákvarð-
anir. Ilún er í því fólgin að efni það, sem prófa skal er mulið og
blandað í deiglu með blýsýringi (PbO), muldum viðarkolum,
sóda og bórax og siðan lhtað í ofni. Viðarkolin brenna með súr-
efninu úr blýsýringnum, svo að hreint blý verður eftir, sem bráðn-
ar saman við gullið og silfur, ef eitthvað er. Sódinn og bóraxið
mynda gjall með öðrum steinefnum úr sýnishorninu. Þegar
bræðslunni er lokið er helt úr deiglunni í járnmót líkt í lögun og
niðurmjótt staup. Blýið sezt á botninn en gjallið flýtur ofan á og
eftir að allt er orðið kalt, má ná blýklumpinum (,,blýkonginum“)
úr mótinu og inniheldur liann allt gullið og silfrið úr sýnishorn-
inu. Blýkongurinn er nú bræddur á ný í lítilli skál úr beinösku
(svokallaðri kúpellu) og blýið „drifið af“, sem kallað er, þ. e.
séð fyrir því að nægilegt loft komist að til þess að blýsýringur
myndist á ný, sem svo gufar að nokkru leyti upp en að rnestu
sýgst inn í kúpelluna, sem er mjög gljúp. Á endanum verður ekki
annað eftir i kúpellunni en gullið og silfrið sem mynda litið hnött-
ótt lcorn. Silfrinu má ná úr kórninu með saltpéturssýru svo að
gullið verði eilt eftir og má þá vega það á nákvæma vog. Þessi
aðferð er mjög nákvæm í böndum æfði’a manna.
Vex’k Múnsters var eflahst vel unnið, en hann gerði aðeins eina
tilraun og má því ekki byggja allt of mikið á niðurstöðu bans.
Áftur á móti gei’ði Liversidge, sá er ixður var nefndur, margar lil-
1) Þýðir eiginlega aðeins prófunaraðferð (gr. óoxtf.iá£eiv að prófa).
Eg nefni liana hér eftir blýbræðslu-aðferð.
8*