Náttúrufræðingurinn - 1967, Qupperneq 23

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
115
Myndun eggjahvítuefnis var einn áfangi í þeirri þróunarsögu.
En þyrpingar af eggjahvítuefnum í frumhali jarðar voru fjarlægir
undanfarar fyrstu lífveranna. í íslenzkri þýðingu Örnólfs Thorla-
ciusar á bók Oparins, Uppruni lífsins (1960), segir svo: „Fyrstu
þyrpingarnar í frumhafinu bárti engin einkenni lífs. En allt frá
byrjun leyndust með þeim eiginleikar, sem rutt gátu brautina, ef
rétt skilyrði gæfust, til myndunar hins fyrsta lífs.“
Til þess að tengja einföld frumefni saman í flóknari sameindir
þurfti orku. Árið 1928 kom brezki líffræðingurinn J. B. S. Haldane
fram með ýmsar vangaveltur varðandi uppruna lífsins. Hann taldi
til dæmis útfjólubláa geisla hafa verið þá orkugjafa, sem í árdaga
sameinuðu frumefnin í lofthjúpi jarðar. Blöndur af vatni, koltví-
sýringi og ammoniaki gætu fyrir áhrif jiessara geisla breytzt í sykur
og önnur flókin efnasambönd. Um þetta atriði skrifar Haldane:
„Áður en lífið kom til sögunnar hljóta þessi efni að hafa hlaðizt
upp, þangað til í frumhafi jarðar myndaðist eins konar kraftsúpa
lífrænna efnasambanda."
Haldane áleit, að undanfari lífs hér á jörðu liefði mótaz.t í vötn-
um eða höfum hinnar ungu reikistjörnu. Á óralöngum tíma höfðu
ýmis efnasambönd skolazt með regnvatni úr lofthjúpi jarðar og
sölt flutzt með fallvötnum til sjávar. Halið var því mengað söltum,
sýrum, lútum og kolefnasamböndum. Botnleir í ármynnum drakk
í sig hin flóknari efni og í lónum og á grynningum strandhafa varð
þessi súpa flókinna efnasambanda æ þykkri vegna uppgufunar
vatnsins. Örvað með hæfilegri orku var þetta ákjósanlegt umhverfi
fyrir sameiningu flókinna sameinda og efna, svo sem eggjahvítu-
efna, kolvetnissambanda og fitu, en þau sambönd eru byggingarefni
allra núlifandi vera.
Þetta var sennileg tilgáta, og það hefur tekizt að sýna fram á,
að þannig gæti myndun hinna fyrstu lífrænu efna hafa átt sér
stað. Þá var það, að dr. Melvin Galvin við Kaliforníuháskóla tókst
að framleiða nokkur einföld lífræn efni með því að láta tilbúna
geimgeisla dynja á blöndu koltvísýrings og vatnsgulu. En fyllri
vitneskja um frummyndun lífrænna efna úr blöndu lofttegunda
var gerð að undirlagi atómfræðingsins Harold Urey, sem starfaði
við háskólann í Chicago í Bandaríkjunum. Ungum nemanda hans,
Stanley L. Miller tókst árið 1953 að framleiða ýmis einföld lífræn
efni í tilraunatæki, sem hann útbjó sér. Miller reyndi að eftirlíkja