Náttúrufræðingurinn - 1967, Blaðsíða 37

NÁTTÚRUFRÆÐ INGU RINN
129
og undirstaða Stórhöfða (vestanverðs). Trausti telur þetta raunar
tvær myndanir „A“ og ,,B“. í báðum hallar túfflögunum víða
mjög mikið, í Sæfjalli t. d. „meira en 20° til austurs-norðausturs“
í neðri mynduninni (A), og í hinni yngri (B) liggja þau „með 40°
halla upp austurhlíðina, taka á sig mjúka beygju yfir toppinn og
halla síðan niður vesturhlíðina“. Mislægi myndananna A og B
kemur víðar mjög glöggt fram með svipuðum hætti.
3. Um ])\ í nær allan Stórhöfða þekur þykkt hraun framangreind-
ar túffmyndanir (A og B). T austanverðum höfðanum nær það
niður fyrir sjávarmál, teygist þar með ströndinni norður fyrir
Garðsenda og myndar sjávarbergið undir mólaginu, sem nú hefur
verið aldursákvarðað. Þetta hraun er upp komið liæst á Stórhöfða.
Það er mjög mislægt túffinu, sem það hvílir á, hefur hlaðizt upp
að brattri túffbrekku.
4. Á Stórhöfðahrauninu liggur aftur túfflag, sem Trausti kallar
C. Það er yfirleitt þunnt og slitrótt, en verðnr þó á að gizka 15 m
þykkt hjá Garðsenda, þar sem það liggur liið næsta yfir mólaginu.
Það þekur og eitthvað af hinu eldra túffi (A og B) í „suðurfellun-
um“, en verður þar ekki alls staðar með vissu greint frá B.
5. Eldfjallið Helgafell og hraunið, sem þaðan er ættað, er yngsta
myndun úr föstu bergi í Heimaey. Þar sem sér á undirlag þess,
hvílir það milliliðalaust á hinum yngstu túffmyndunum, B eða G
(4. mynd).
6. Loks er Heimaey víðast þakin grónum jarðvegi, langmest
venjulegri fokmold með allmörgum svörtum öskulögum. Á Helga-
fellslirauninu er jtessi jarðvegur engu þynnri né með færri ösku-
lögum en utan þess.
Þessi aldursröð jarðmyndana í Vestmannaeyjum, sem er niður-
staða af rannsókn Trausta Einarssonar, skal hér ekki véfengd, enda
næsta augljós í flestum atriðum. Þó hef ég ekki — hvorki í ritgerð
Trausta né af eigin raun í tveggja daga snuðri um sunnanverða
Heimaey — fundið neina. sönnun fyrir því, að túffið undir Stór-
höfðahrauninu sé jafngamalt túffinu A og B í „suðurfellunum".
Ef ekki væri staðhæfing Trausta, sem þarna er miklu staðkunnugri
en ég, liefði ég fremur talið Stórhöfðatúffið elzt (þ. e. næst á eltir
,,norðurklettunum“), jrví næst Stórhöfðahraunið og þá túffið í
„suðurfellunum" (A, B og C).
Allt jretta túff taldi Trausti myndað á sjávarbotni, en hraun og