Náttúrufræðingurinn - 1967, Blaðsíða 40

132
N ÁTTÚRUFRÆÐ INGURINN
Næst yfir hrauninu liggur jarðvegslag (II), þunnt og slitrótt. Það
er að mestu úr leirkenndri fokmold, rauðleitt neðan til. Þar sem
þetta lag er einna þykkast, um 30 cm, og bergbrúnin einna lægst,
verður það mókennt ofan til við miðju og efri hlutinn, 10—15 cm,
leiiborinn mór. í mónum eru langir og grannir viðarstönglar,
sumir með berki. Yfirborð mósins er litað mýrarauða, sem myncl-
ar sums staðar allt að sentímetra þykka hellu yfir honum.
Loks liggur á að gizka 15—20 m þykk túffmyndun (III) yfir
þessu öllu og myndar bratta brekku, en þó vel genga upp á liá-
hrygg eiðisins. Þetta er Jrað túff, sem Trausti Einarsson nefnir C
og liggur hið næsta undir Helgafellshrauninu.
Niðurstöður þriggja aldursákvarðana á mólaginu liggja á milli
5000 og 6000 aldursára, og verður að ætla, að Jrað árþúsund eða
öllu heldur hluti af því hafi verið myndunarskeið mósins.
Þrjár aldursákvarðanir voru gerðar á mólaginu, tvær á mó og
ein á viði (sjá töfluna). A niðurstöðunum um aldur mósins munar
nokkru meira (160 árum) en nemur þeirri skekkju, sem rannsókn-
arstofan gefur upp, að við sé að búast. Ekki er samt ástæða til að
rengja niðurstöðuna, Jrví að mólagið hefur vel getað verið fáeinar
aldir að myndast.
Lægsta útkoman var sú, sem fékkst af aldursákvörðun viðarins
(5110 ár). Við J)ví mátti búast. Viðarrenglurnar minntu mig lielzt
á víðitágar, eins og þær lágu í nrónum, og eru rætur vitaskuld
nokkru yngri en jarðvegurinn, sem Jrær smjúga. Enn fremur voru
Jressar tágar grunsamlega seigar og lítt fúnaðar, svo að mér þótti
koma til mála, að Jrær væru miklu yngri en mórinn, væru jalnvel af
hríslum, sem Jrarna hefðu vaxið á bergbrúninni eins og hún er
nú og borað rótum sínum inn í þetta þunna, forna jarðvegslag á
mótum hrauns og túffs. Þess vegna bað ég um, að viðarrenglurnar
yrðu aldursákvarðaðar sérstaklega.
Aldursákvörðunin sker úr um Jrað, að kjarr hafði fest rætur í
hinu þunna mýrkennda jarðvegslagi, áður en Jrað grófst undir gos-
mölinni („túffmyndun C“), senr nú innsiglar Jrað.
Samkvæmt aldursákvörðun viðarleifanna má áætla, að eldgosið,
sem kaffærði Jrenna grérður, hali orðið fyrir um 5200 árum (Jr. e.
um 3250 f. Kr.), og getur sú tímasetning þó vissulega skakkað nokkr-
um öldum.
Eyjrór Einarsson grasafræðingur hefur gert mér Jrann greiða að