Náttúrufræðingurinn - 1967, Blaðsíða 33

NÁTTÚRUFR Æ ÐINGURINN
125
hverasvæðum eða ef til vill þar sem neðansjávargos velkja saman
uppleystum söltum sjávar og bráðnuðu bergi í súrefnissnauðum
gufuhjúpi, þar sem jarðhiti og eldingar gætu verið sú orka, sem
sameinaði einföld kolefnasambönd í flóknari frummyndanir hins
lífræna efnis.
Vera má að þær aðstæður séu einmitt fyrir hendi á íslandi í dag.
Guðmundur Kjartansson:
Rúmmál hraundyngna
Leiðrétting við grein i siðasta hefti.
í grein minni Stapakenningin og Surtsey, Náttúrufr. 36. árg.,
1. liefti, eru á bls. 17 nefndar nokkrar íslenzkar dyngjur og áætluð
stærð þeirra í km3. Svo hlálega hefur til tekizt um þær áætlanir,
að þær eru yfirleitt þrefalt of háar. Þetta stafar af óafsakanlegri
fljótfærnisskekkju minni í einföldum reikningi. Rétt reiknuð er
rúmmálsáætlunin þannig:
Skjaldbreiður 17, Kjalhraun 4, Leggjabrjótur 4, Baldheiði 2,
Selvogsheiði 1 km3.
í grein minni (bls. 18) leiði ég að því rök, að hver dyngja sé til
orðin í aðeins einu gosi. En við þá niðurstöðu bæti ég þó með
nokkurri áhyggju: „Þetta kann að þykja ótrúlegt um stærstu dyngj-
urnar, t. d. Skjaldbreið, sem er eitthvað 50 km3 að rúmmáli“, ber
Skjaldbreið síðan saman við stærstu hraunflóð, sem menn vita til,
að upp hafi komið í einu gosi, þ. e. Skaftáreldahraun og Þjórsár-
hraun, og viðurkenni, að hraun Skjaldbreiðar sé um þrefalt—fjór-
falt stærra en livort hinna. En nú, eftir leiðréttinguna, getum við
haft lyrir satt, að þessi þrjú hraun séu rnjög sambærileg að stærð,
og er því kenningin um, að hver dyngja sé mynduð í einu gosi,
sennilegri eftir en áður.