Náttúrufræðingurinn - 1967, Blaðsíða 43

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
135
5. mynd. Vesturbakki Þjórsár lijá Þjórsárbrú. I: sandur og möl, háli'hörðnuð
áreyri. II: mór, aldursákvarðaður. III: Þjórsárhraun. IV: urð úr hraunjaðrinum.
V: mold. VI: veggur vatnsþróar, mannvirki.
Fig. 5. Seclion of Ihe right batik of Thjórsá. I: liiver gravel semi-indurated.
II: Peat, C14-age determined. III: Thjórsá Lava. IV: Iilocks from the undercut
lava edge. V: Aeolian soil. VI: Artificial wall.
Aldursákvörðunin leiðir í Ijós, að „túffmyndun C“, sem þekur
„suðurfellin“, er naumast eldri en um 5 þúsund ára og Helgafells-
hraunið enn yngra.
í jarðeldasögu Þorvalds Tlioroddsen (1925) er talið sennilegt að
Helgafell hafi gosið hrauni laust eftir landnámsöld (sbr. Landnámu:
„þar sem nú er hraun brunnið"). En Trausti Einarsson (1943) og
síðar Sigurður Þórarinsson hafa sýnt berlega fram á, að frá Helga-
felli hafi ekki runnið hraun síðan þúsundunr ára fyrir landnám.
Áætlun Trausta um „allt að 10 þúsund“ ára aldur Helgafellshrauns
verður þó nú að lækka um helming.
Þjórsárbrú
Mesta þykkt mólagsins hjá Þjórsárbrú er aðeins 30 cm. Það ligg-
ur hið næsta undir Þjórsárhrauni, en yfir allfastri sandhellu, sem
mun áreyri að uppruna. Staðháttum er lýst nánar í fyrri grein
minni (Guðm. Kjartansson o. fl. 1964) og mynd tekin hér upp