Náttúrufræðingurinn - 1994, Blaðsíða 73

Fæða
GRÁLÚÐU
VIÐ ÍSLAND
JÓN SÓLMUNDSSON
Fœðurannsóknir gefa vísbendingu um
lifnaðarhætti og tengsl Iíjvera. Einkum
geta slíkar rannsóknir gefið ómetan-
legar upplýsingar um samspil sjávar-
lífvera, því oft er erfitt að fylgjast með
atferli þeirra við náttúrulegar aðstæð-
ur. Grálúða er athyglisverð fisktegund
og jafnframt ein helsta útjlutningsvara
íslendinga en samt sem áður hafa fáir
ef þá nokkrir séð grálúðu í hennar
náttúrulega umhverji. I gegnum grá-
lúðumaga getum við skyggnst undir
yjirborð sjávar og virt grálúðuna jyrir
okkur heyja lífsbaráttuna.
rálúða (Reinhardtius hippogloss-
Goides) er norðlæg flsktegund
sem veiðist m.a. út af
-------- Nýfundnalandi, við Grænland og
ísland og í Barentshafi og Beringshafi.
Grálúða er víða í talsverðu magni á djúp-
slóð við ísland, allt frá hafsvæðunum vest-
an Reykjaneshryggjar (63°N og 28°V)
vestur, norður og austur fyrir land og allt
suður með vesturkanti íslands-
Færeyjahryggjar (Guðrún Marteinsdóttir
o.fl. 1993). Þrátt fyrir að grálúðan sé einn
af stærri fiskstofnum á djúpslóð við Island
hefúr fæða hennar lítið verið rannsökuð.
Jón Sólmundsson (f. 1966) lauk B.S.-prófi í líffræði
frá Háskóla íslands árið 1991 og 4. árs námi á sviði
sjávarvistfræði 1993. Frá 1991 hefur Jón starfað hjá
Hafrannsóknastofnuninni, einkum við rannsóknir á
fæðunámi sjávardýra.
Bjarni Sæmundsson (1926) segir grálúðu
hér við land aðallega lifa á stóra kampa-
lampa (Pandalus borealis), hálfbera mjóra
(Lycodes seminudus), loðnu (Mallotus
villosus), slöngustjömum og marflóm. í
rannsókn Unnar Skúladóttur og Sigurðar Þ.
Jónssonar (1991) á fæðu grálúðu norðan og
austan íslands voru helstu fæðuhópar loðna
og ýmsar aðrar fisktegundir, auk ísrækju
(Ilymenodora glacialis), stóra kampa-
lampa, smokkfiska og ljósátu.
Eins og aðrir flatfiskar (Pleuronecti-
formes) er grálúða botnfiskur en hún
virðist einnig synda töluvert upp í sjó.
Sunddýr sem lifa nærri botni, t.d. ýmsar
rækjutegundir, og dýr sem oftast eru ofar í
sjónum, t.d. ýmsir uppsjávarfískar, virðast
vera meginuppistaða fæðunnar. Við Labra-
dor, Nýfúndnaland og NV-Grænland voru
loðna, síli (Ammodytes sp.), þorskur (Gad-
us morhua), djúpkarfi (Sebastes mentella)
og slétthali (Coiyphaenoides rupestris)
helsta fæða grálúðu, auk krabbadýra og
smokkfiska (Chumakov og Podrazhan-
skaya 1986, Bowering og Lilly 1992). Við
SV-Grænland át grálúða aðallega stóra
kampalampa, djúpkarfa og loðnu (Smidt
1969, Riget og Pedersen 1991). Grálúða
veidd djúpt suður af íslandi hafði aðallega
étið slétthala og fiska af berhausaætt
(Alepocephalidae), auk smokkfiska, grá-
lúðu, djúpkarfa og laxsílda (Myctophidae)
(Nizovtsev 1990). Grálúða i Barentshafí át
aðallega ískóð (Boreogadus saida), loðnu
og stóra kampalampa en einnig smokk-
físka og karfa (Haug og Gulliksen 1982,
Shvagzhdis 1990). I A-Beringshafi reynd-
Náttúrufræðingurinn 64 (l),bls. 67-76, 1994.
67