Náttúrufræðingurinn - 1994, Blaðsíða 74

/. mynd. Grálúða Greenland halibut. Mynd/drawing Jón. B. Hlíðberg.
ist alaskaufsi (Theragra chalcogramma)
vera aðalfæðutegund grálúðu (Yang og
Livingston 1988).
Grein þessi er byggð á rannsókna-
verkefninu „Fæða og fæðuhættir grálúðu á
íslenskum hafsvæðum“ (Jón Sólmundsson
1993). Verkefnið er hluti af svonefndum
íjölstofnarannsóknum sem hófust á vegum
Hafrannsóknastofnunar árið 1992.
■ aðferðir
Magasýnum grálúðu var safnað á tíma-
bilinu 15. maí 1991 til 17. mars 1992 á 162
stöðvum vestan, norðan og austan íslands
(2. mynd). Sýnum var aðallega safnað í
rannsóknaleiðöngrum skipa Hafrannsókna-
stofnunar en einnig í veiðiferðum nokkurra
togara. Veiðarfæri voru ýmsar gerðir botn-
varpa. 1 rannsóknaleiðöngrum var pokinn
klæddur með fínriðnu neti með 40 mm
möskvastærð en í veiðiferðum togara var
notuð venjuleg botnvarpa með möskva-
stærð um 155 mm og án klæðningar.
Rannsóknasvæðinu var skipt niður í
fímm hluta (2. mynd) til að athuga hvort
munur væri á fæðusamsetningu eftir svæð-
um. A V-svæði veiddist grálúða aðallega
djúpt vestur af Vikurál, á svokölluðu
Hampiðjutorgi, en á NV-svæði á 200-600
m dýpi í útkanti landgrunnsins. Á N-svæði
fékkst grálúða í Húnaflóadjúpi, Skaga-
ijarðardjúpi, Eyjafjarðarál og Skjálfanda-
djúpi og einnig út við brún landgrunns-
hlíðarinnar. Á NA-svæði var sýnum safnað
í Langanesdjúpi og Bakkaflóadjúpi og á A-
svæði í Héraðsdjúpi og á Rauðatorginu.
Heildarlengd grálúðu (lengdin frá
trjónubroddi aftur á enda sporðblöðku) var
mæld og fískurinn síðan slægður. Ef fæða
fannst í maga var hún sett í sigti með 1 mm
möskvastærð og skoluð með sjó. Eftir
skolun var magainnihaldið varðveitt í 70%
ísóprópanóli eða 5% formalíni þar til
greining fór fram. Alls var skoðað í 1478
maga og reyndist rúmlega helmingur
þeirra innihalda fæðu.
Áhersla var lögð á að greina öll fæðudýr
til tegundar. Magainnihaldið var oft mikið
melt og greining til tegundar þá ekki
möguleg. Þegar þannig var háttað voru
fæðudýr greind í ættbálka, ætt eða ætt-
kvisl, eða eins nákvæmlega og unnt var.
68