Samvinnan - 01.12.1949, Side 19

pJ5j ■Tív••*"**•*** 'j;{S 1 » j • •"*****'*. ** * * * SjjjiWS®

KRON OG SAMVINNAN í REYKJAVÍK
FYRSTA samvinnufélagið, sem tal-
ið er að stofnað hafi verið í höfuð-
staðnum er Verzlunarfélagið í Reykja-
vík. Arnór Sigurjónsson getur unr
þetta félag í bók sinni „íslenzk Sam-
vinnufélög Hundrað Ara“, telur það
samvinnufélag, og segir að það hafi
verið stofnað árið 1848. Lög félagsins
staðfesta dagsetningu þessa en vafa-
samt er liins vegar að tala um þetta
félag sem sanrvinnufélag í þeim skilrr-
ingi, sem nú til dags er talað um sam-
vinnufélög hér og erlendis. Réttara
væri að kalla Verzlunarféalgið inn-
kaupa- og sölufélag, því samkvæmt
lögum sínum rak það enga verzlun,
lreldur annaðist }rað innkaup og sölu
hjá kaupmönnum fyrir meðlimi sína
sameiginlega. — Hinu má svo ekki
gleynra að engin gögn liggja fyrir, senr
sýna að þetta félag hafi nokkurn tíma
verið annað en nafnið. Sennilega starf-
aði það aldrei neitt.
Það var engin samvinnustarfsemi í
Reykjavík fyrr en á árum fyrri lreims-
styrjaldarinnar. Þá var kaupfélag
stofnað í Reykjavík. Leiðandi menn
þess voru þeir Jónas Jónsson og Héð-
inn Valdimarsson. Kaupfélagsstjóri
var Jón Kjartansson, núverandi for-
stjóri sælgætisgerðarinnar Víkings. Fé-
laginu gekk illa, og varð það gjald-
þrota eftir fárra ára starfsemi.
Ahugamenn í höfuðstaðnum stofn-
uðu annað kaupfélag upp úr molum
liins ógæfusanra kaupfélags. Hét það
Kaupfélag Reykvíkinga. Velta þess
| Ef tir |
| IIÁNNES JÓNSSON j
félagsfrceðing
varð töluveð, rekstur gekk misjafnlega
og forstjóraskipti voru tíð. Haraldur
Guðmundsson, alþingismaður, var for-
stjóri félagsins á árunum 1925—1927,
og hafði félagið þá þrjár sölubúðir.
Nokkru seinna lagðist það niður.
Kaupfélag Alþýðu var stofnað laust
eftir 1980. Það starfaði skamma hríð,
og gekk reksturinn yfirleitt skrykkjótt.
Kaupfélag Reykjavikur.
Kaupfélag Reykjavíkur var fyrsta
kaupfélagið í höfuðstaðnum, sem átti
sér langa lífdaga. Það var stofnað árið
1931 af nokkrum starfsmönnum S. I. S.
í Reykjavík og sumum leiðandi mönn-
um Framsóknarflokksins. Fyrstu tvö
árin starfaði félagið sem pöntunarfé-
lag. Það opnaði ekki sölubúð fyrr en
árið 1933.
víkur og TAFLA I eign þess pr. meðlim árin
1932-1936:
Félagsmannafjöldi Kaupfél. Reykja-
Félagsmanna- Eign félagsins
Ár fjöldi pr. félagsmann
1932 82 kr. -
1933 107 - 342
1934 119 - 380
1935 133 - 356
1936 196 - 385
Heimild: Haralz, Jónas, Félagsrit Kron,
4. hefti, 1947.
Starfsemi félagsins gekk mjög vel
allt frá upphafi. Viðskiptavelta þess óx
úr kr. 107.000.00 árið 1933 upp í kr.
19