Samvinnan - 01.12.1949, Side 22

fór að selja á markaðsverði, eða rétt
fyrir neðan það og greiddi síðan tekju-
afgang til félagsmanna í árslok.
Kron var allt frá upphafi, 1937,
starfrækt samkvæmt þessari reglu.
Kaupmenn Reykjavíkur neyddust
til að lækka vöruverð sitt vegna sam-
kepninnar, sem skapaðist við starf-
rækslu P. V. og K. R. og síðar Kron.
Afleiðingin varð almennt lægra vöru-
verð í Reykjavík. Samkeppnin var e.t.
v. mest áberandi í tíð fyrirrennara
Kron, K. R. og P. V., meðan þessi fé-
lög seldu á pöntunarverði, þ.e. al-
mennt 15 til 20% lægra en kaupmenn.
Hennar gætti töluvert strax eftir stofn-
un Kron og enn þann dag í dag gætir
hennar töluvert þrátt fyrir opinbert
verðlagseftirlit í landinu. Kemur þetta
til af tekjuafganginum, sem Kron
greiðir oftast í árslok, sameignarsjóð-
um félagsmanna og nýtízku verzlana
Kron, sem opnaðar hafa verið við
ýmsar verzlunargötur höfuðstaðarins.
Jónas Haralz, hagfræðingur, einn af
meðlimum Fjárhagsráðs, heldur því
fram, að það hafi allt frá upphafi verið
langtum liagkvæmara að verzla við
Kron en kaupmenn og hann segir, að
jafnvel á árinu 1946 hafi verið a.m.k.
10% hagkvæmara að verzla við félagið
en kaupmenn (sjá Haralz, J. „Kaup-
íelag Reykjavíkur og Nágrennis“ Fé-
lagsrit Kron, bls. 140, 1947.) Þetta að
því tilskyldu, að allt hagræði sé til tal-
ið þar á meðal tekjuafgangur, eign í
sameignarsjóðum og lægra vöruverð
á ýmsum vörum og ýmis konar þjón-
ustu.
Framtíðar félag.
Það leikur ekki tveim tungum að
verzlanir Kron eiga eins mikla, og e.t.
v. meiri framtíð fyrir sér og kaup-
mannaverzlanir höfuðstaðarins. Segja
má, að félagið sé nú orðið það rótgró-
ið í Reykjavík, að því sé búin glæsileg
framtíð í bænum. Viðskiptavelta þess
og félagsmannatala eykst stöðugt, enda
er allur almenningur höfuðstaðarins
að koma augunum betur og betur á þá
staðreynd, að samvinnureksturinn er
langtum heilbrigðari og hagkvæmari
fyrir þjóðarheildina en einkarekstur-
inn.
En því rná ekki gleyma, að Kron á
enn eftir að leysa mörg og mikil verk-
efni. Það á eftir að sigrast á mörgum
erfiðleikum. Við skulum t. d. ekki
gleyma því, að félagið hefur ekki nema
rösklega 6 þúsund félagsmenn á félags-
svæði, sem hefur yfir 50 þúsund íbúa.
Við skulum heldur ekki gleyma því,
að innan félagsins hafa verið smávægi-
legir flokkadrættir, sem hugsanlega
geta komið félaginu illa. Okkur er líka
holt að muna, að kaupmenn hafa enn
vakandi auga á starfsemi Kron og
sleppa ekki allra minnstu tækifærum
til að ráðast á félagið opinberlega og
gera starfsemi þess tortryggilega í aug-
um almennings. — En hitt er svo gleði-
efni, og félaginu til hagsældar, að al-
menningur í Reykjavík er alltaf að sjá
það betur og betur, að verkalýðspóli-
tík er ekki einlilít í kjarabaráttu al-
þýðunnar. Það er ekki nóg að þrýsta
upp kaupinu. Það þarf líka að tryggja,
að fjárbraskarar taki kjarabæturnar
ekki í milliliðaágóða og okur. í því
sambandi er nauðsynlegt fyrir alþýðu
landsins að reka sín eigin samvinnu-
fyrirtæki.
Það var eðlilegt að alþýðustéttir bæj-
anna hefðu meiri áhuga á að stofna
og starfrækja verkalýðsfélög en sam-
vinnufélög á fyrstu tugum þessarar
aldar. Nú horfir hins vegar öðruvísi
(Framltald á bls. 59)
Léiiifli
I
Sl
sHlii?
i íl U i! ii Si Íi 11
fil lltlis
22
Aðalstöðvar Sambands islenzkra samvinnufélaga i Reylijavik.