Andvari - 01.06.1959, Page 29

ANDVABI
BIBLÍAN, KIRKJAN OG VÍSINDIN
27
tómlát á líkan hátt og þú ert tómlátur um þá spumingu, hvort mosagróður
sé á Marz miðað við áhuga þinn á lífi og velferð barnsins þíns, eða tómlátur
um fjarlægð yztu vetrarbrautar á þeirri stundu, sem sker úr um það, hvort
ást þinni er svarað eða ekki. Þau áhrif, sem Biblían hefur haft á þekkingar-
viðleitni, mannfélagsumbætur og slíkt, eru ekki hið raunverulega erindi hennar
við mannkynið, því að eitt er nauðsynlegt, segir meistari hennar og Drottinn,
og einnig um vísindalega þekkingu og afrek gilda orð hans: Hvað stoðar
það manninn að eignast allan heiminn, en híða tjón á sálu sinni?
X.
Biblían talar barnslega um alheiminn, lögun hans og gerð. Lúther segir
réttilega, að í landfræðilegum efnum og öðrum slíkum tali Biblían samkvæmt
því, sem augunum sýnist (secundum visionem oculorum).
Hún talar um himininn fyrir ofan oss og jörðin takmarkist af hvelfingu
hans hringinn í kring. Jesús steig niður til heljar og upp til himna. Allt er
þetta tal harla óvísindalegt. Og til eru þeir, sem segja: Þetta málfar, svo frum-
stætt sem það er, cr óhafandi á vorum tímum. Vér verðum að leiðrétta það,
hætta að nota svona úrelt orðatiltæki í kristnu máli.
En ef vér eigum að leggja niður þetta málfar, hvaða mál eigum vér þá
að fara að tala? Það er ófyrirsynju að gagnrýna eða leiðrétta Biblíuna eða trúar-
játninguna í þessu, vegna þess að vér tölum allir þetta sama mál og höfurn
ekkert annað. Maðurinn talar sarna barnslega mál um heim sinn, einnig á
vísindaöld, og mun aldrei neitt annað tala. Því að sá heimur, sem vér lifum
í, er heimur augans og eyrans, ekki smásjánna eða firðsjánna. Sú mynd, sem
veröldin, umhverfi vort, tekur á sig ósjálfrátt 1 huga vorurn, er sú sama og
myndin af henni var í huga Abrahams og Páls og sú mynd verður óbreytt urn
allan aldur. Sólin heldur áfram að ,,hækka“ og „lækka", „koma upp“ og „ganga
undir", þótt vísindin kenni, að hún geri hvorugt og vér vitum, að það er
jörðin, sem snýst. „Er sólin hnígur hægt í djúpan sæ og höfuð sitt til nætur-
hvíldar byrgir", segir Hannes Hafstein, rétt eins og Kópemíkus hefði aldrei
verið til. Hannesi fyrirgefst, en sumir samtímamenn hans og vorir hafa hneyksl-
azt geysilega á því, að Biblían skuli tala ámóta óvísindalega um fyrirbærin —
og engu síður skáldlega. Vér tölum um himinhvolfið enn, án þess vor vísinda-
lega samvizka óróist að mun. Jónas þýðir: „Vestingin víða hrein og há . . .
logandi hvelfing ljósum skírð". Vér syngjum um stjörnurnar „uppi á himins
bláum boga“ o. s. frv. Og vér áskiljum oss rétt til þess að halda áfram að
tala svona, þótt það sé í trássi við alla þekkingu, en allt slíkt tal er mein-
ingarlaust út frá heiinsmynd nútímans. Það er engin festing til, ekkert „uppi