Andvari - 01.06.1959, Side 65

DAVÍÐ ÓLAFSSON:
LANDHELGISMÁLIÐ.
Grein sú, sem hér fer á eftir, er að meginhluta til ræða, sem Davíð Ólafs-
son fiskimálastjóri hélt á fullveldishátíð stúdenta í hátíðasal Háskólans á 40
ára afmæli fullveldisins, hinn 1. des. 1958.
Frelsi þjóðar verður aldrei tryggt til langframa nema efnahagurinn sé
traustur. Menn getur greint á um það hvernig slíkt skuli gert og á þeim
agreiningi m. a. byggist það, að menn skipa sér í mismunandi stjórnmálaflokka,
eftir því hvaða leiðir þeir telja heppilegastar að því marki.
Fáir munu þeir íslendingar þó vera, sem ekki mundu eins og nú er
háttað telja það eitt frumskilyrðið fyrir traustum efnahag landsins, að grund-
völlur sjávarútvegsins væri gerður svo öruggur, sem frekast væri unnt.
Þetta byggist á nokkrum einföldum staðreyndum, um þýðingu fiskveið-
anna fyrir efnahag íslands. Þessar staðreyndir hafa íslendingar raunar sífellt
fyrir augunum eða verða þeirra áþreifanlega varir og gerist því ekki þörf að
skýra þær fyrir þeim. Öðru máli gegnir þegar þarf að skýra landhelgismálið
fyrir erlendum aðilum, og þess hefir einmitt gerzt mjög þörf á síðustu tímum
og raunar undanfarinn áratug. Þá tel ég, að engin þau rök, sem við eigum
dltæk séu jafn sterk og áhrifamikil eins og einmitt hin efnahagslegu. Dæmi
eg þar út frá eigin reynslu. Skal þó á engan hátt rýrt gildi hinna sögulegu
°g lögfræðilegu raka í þessu sambandi. En það er þá fyrst þegar mönnum
verður það ljóst, að tilvera íslendinga er gersamlega háð fiskveiðunum, að
menn fara að skilja afstöðu þeirra og aðgerðir í landhelgismálinu. Kem ég
oánar inn á þetta atriði síðar.
Áður en rætt verður um þá atburði, sem nú eru að gerast, er nauðsynlegt
að gera sér grein l’yrir aðdragandanum.
Þegar eftir að hinn óheillavænlegi samningur Dana og Breta um þriggja
ttiílna landhelgi íslands var gerður árið 1901 voru uppi raddir um þá hættu,
Sem fiskveiðum íslendinga stafaði af þeim samningi, enda kom sú hætta æ
betur í ljós eftir því, sem tímar liðu. Ýmsar lýsingar eru til af því hvemig
framferði erlendra fiskimanna var hér við land á fyrstu árum þessarar aldar
eftir að þeim hafði verið opnuð leið til að stunda veiðar með botnvörpu svo