Andvari - 01.06.1959, Page 69

andvari
LANDIIELGISM ÁLIÖ
67
Islendingar kominn tíma til þess að stíga næsta og fram til þess hið þýðingar-
nresta skref í landhelgismálinu. Áður en til þess kæmi var þó orðið við óskum
Breta um viðræður við þá, og fór Ólafur Thors, þáverandi sjávarútvegsmála-
ráðherra, til London í janúar 1952 til viðræðna við brezk stjórnarvöld. Var
Bretum þá skýrt frá, að íslendingar teldu sig hafa rétt til að byggja aðgerðir
sínar á grundvelli dómsins í máli Norðmanna og Breta, en um samninga um
íramkvæmd málsins gæti ekki orðið að ræða.
Hinn 19. marz 1952 var svo gefin út reglugerð, sem kvað svo á, að
grunnlínur skyldu dregnar beinar umhverfis allt landið og fiskveiðilandhelgin
skyldi vera 4 sjómílur frá grunnlínu. Áður en til þessa örlagaríka skrefs kom
hafði nrálið allt verið mjög vandlega undirbúið bæði hér heima og sömuleiðis
i samráði við færustu erlenda sérfræðinga á sviði þjóðréttarins.
Það fór líka svo, að þrátt fyrir formleg mótmæli frá 3 eða 4 þjóðunr
var hin nýja liskveiðilandhelgi virt af öllum þjóðum, sem veiðar stunduðu
a Islandsmiðum, en Bretar gerðu þó allharkalega tilraun til að beita Islendinga
þvingunum, þar sem var löndunarbann það á fiski úr íslenzkum skipurn í
Bretlandi, sem sett var á haustið 1952 að lrumkvæði brezkra togaraeigenda.
Þetta bar þó ekki tilætlaðan árangur og fjórum árum síðar hurfu Bretar frá
þessum mótaðgerðum.
Jafnframt var nú unnið að málinu á hinum alþjóðlega vettvangi. ísland
hafði haft um það frumkvæði á Allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna árið 1949,
að Alþjóðalaganefnd S. Þ. skyldi falið að gera tillögur um réttarreglur um
landhelgina jafnhliða því, sem athugaðar væru réttarreglur á úthafinu.
Þá var ennfremur, í beinu framhaldi af þessu, ákveðið að haldin skyldi
alþjóðleg ráðstefna um verndun lífrænna auðæfa hafsins og var sú ráðstefna
haldin í Róm 1955.
Loks var ákveðið á Allsherjarþinginu árið 1956, að kvödd skyldi saman
serstök ráðstefna á vegum S. Þ. er fjalla skyldi um allar réttarreglur á hafinu
°8 var sú ráðstefna haldin í Genf vorið 1958. Verður þeirrar ráðstefnu getið
siðar.
Fróðlegt er að athuga gang landhelgismálsins í Ijósi þeirrar stjórnmála-
þróunar, sem orðið hefur i heiminum undanfarna áratugi, og þó sérstaklega
cItir styrjöldina. Þetta er þó einkum athugavert vegna þess, að það, sem gerzt
hcfir í landhelgismálinu hér á landi undanfarinn áratug, væri nreð öllu óhugsan-
Icgt nema fyrir þessa þróun heimsstjórnmálanna.
, % gat þ ess áðan, að uppúr fyrri heimsstyrjöldinni hefðu margar þjóðir
hastzt í tölu sjálfstæðra þjóða. Á þessari þróun varð nokkurt hlé milli styrjald-
anna. Enn stórkostlegri breyting varð svo í þessu tilliti uppúr síðari heims-