Andvari - 01.01.1990, Qupperneq 55

andvari
JAKOB JÓH. SMÁRI
53
Katrín Jónsdóttir hélt áfram stuðningi við fóstursoninn öll námsár hans.
Taldi Jakob sig eiga fóstru sinni mikið að þakka, enda ber einkadóttir hans
nafn hennar.
Árið 1902 innritaðist Jakob í Lærða skólann í Reykjavík og brautskráðist
þaðan 1908 með góðri einkunn. Hafði hann þó lesið síðustu bekkina utan-
skóla, jafnhliða því sem hann var heimiliskennari hjá Skúla og Theodoru
Thoroddsen á Bessastöðum.
Til Kaupmannahafnar sigldi Jakob haustið 1908 og bjó á Garði til 1912.
Við Kaupmannahafnarháskóla lagði hann stund á norræna málfræði og tók
meistarapróf í henni 1914. Að námi loknum sneri hann heim til íslands og
stundaði kennslu og blaðamennsku í Reykjavík næstu árin. Um þriggja ára
skeið, frá ársbyrjun 1916 til ársloka 1918, var hann ritstjóri Landsins, en það
var málgagn þess hluta Sjálfstæðisflokksins gamla sem nefndur var Þvers-
um-menn. Árin 1918-1920 átti Smári ásamt föður sínum og Þórbergi Þórðar-
syni sæti í orðabókarnefnd, til að vinna að undirbúningi íslensk- íslenskrar
orðabókar.
Árið 1920 varð Smári íslenskukennari Menntaskólans í Reykjavík og
gegndi því embætti í fimmtán ár, til ársins 1936, er hann varð að láta af
kennslu sakir heilsubrests. Smári naut vinsælda í kennarastarfi, og hafa
nemendur hans látið falla lofsamleg orð um þennan gáfaða og Ijúfa fræðara
sinn. Ásgeir Hjartarson sagnfræðingur kemst þannig að orði í grein um
Smára sextugan (Tímarit Máls og menningar, 1949):
Smári var skemmtilegur og góður kennari, enda ágætlega að sér í sinni grein,
en svo mildur að hann átti örðugt með að finna að frammistöðu nokkurs nem-
anda, og eflaust brugðust ýmsir við góðmennsku hans á annan hátt en skyldi.
Enginn kennara minna í skólaer mér hugstæðari en hann; gáfur hans, einlægni
og ljúfmennska munu mér lengi í föstu minni.
Eins og fyrr segir var Smári ritstjóri stjórnmálablaðs um þriggja ára skeið,
á síðustu árum baráttunnar fyrir fullveldi. Stóð hann þar í fylkingu þeirra
sem hvað eindregnastar sjálfstæðiskröfur gerðu. Á stjórnmálavettvangi
lögðu þó aðrir meira af mörkum til blaðsins en Smári, svo sem Björn Krist-
jánsson og Bjarni Jónsson frá Vogi. En ritstjórinn skrifaði hins vegar mikið
um menningarmál, þar á meðal fjölda ritdóma. Þá einkenndi það og Landið,
hve mikið birtist þar af nýjum kvæðum, ekki síst eftir ung og upprennandi
skáld og rithöfunda. Þarna birtust fyrstu ljóð Smára, flest eða öll undir dul-
nefni. Meðal annarra ungra skálda sem áttu ljóð í blaðinu voru Freysteinn
Gunnarsson, Guðmundur G. Hagalín, Jóhann Jónsson og Þórbergur Þórð-
arson. En yngsta skáldið sem birti þar kvæði (13. apríl 1917) var „Snær
svinni“, en það var dulnefni Halldórs Laxness sem þá var tæpra fimmtán ára.
Meðal nýrra skálda sem Jakob Smári umgekkst á þessum árum var Stefán