Andvari - 01.01.2000, Blaðsíða 130

DAVÍÐ LOGI SIGURÐSSON
Samferða í sókn til sjálfstæðis
Alexander McGill (1891-1973) og skrif hans um
íslenska, írska og skoska þjóðerniskennd1
i.
Árið 1921 kom út í Glasgow í Skotlandi lítill bæklingur upp á þrjátíu og tvær
blaðsíður sem ber heitið The Independence of Iceland. A Parallel for Ire-
land. I bókasafnsritinu World Bibliographical Series segir að hann hafi verið
frumleg tilraun til að benda á ýmis líkindi milli þess tíma er Danir höfðu
yfirráð á íslandi og niðurlæging þjóðarinnar var hvað mest og þess ástands
sem ríkti lengi í samskiptum Irlands og Bretlands. „Röksemdafærsla höf-
undar er sannfærandi í hinu sögulega samhengi,“ segir í umsögninni.2
Umræddur höfundur var skoskur maður, Alexander McGill að nafni, og
hafði hann snemma fyllst miklum áhuga á íslandi. Þessi áhugi birtist ekki
síst í aðdáun á forystumönnum íslenskrar sjálfstæðisbaráttu. í The Inde-
pendence of Iceland lýsti hann þeirri skoðun sinni að írskir þjóðfrelsissinn-
ar gætu margt lært af staðfestu Islendinga sem hvergi höfðu kvikað frá
kröfum sínum um sjálfstæði frá Dönum. Gekk hann svo langt að halda því
fram að saga íslands væri vel til þess fallin að réttlæta baráttuaðferðir
írskra þjóðfrelsissinna sem um þær mundir háðu lokarimmuna í blóðugri
sjálfstæðisbaráttu sinni. Taldi hann íslendinga bæði hafa skilning á kröfum
Ira og réttindum þeirra, og að þeir skildu rót vandans á írlandi betur en
margur annar af þeirri ástæðu að íslensk þjóð hefði að mörgu leyti mótast á
svipaðan hátt og sú írska.3
McGill lét sér ekki nægja að gera samanburð á þjóðfrelsisbaráttu íslend-
inga og íra. Hann tók sjálfur þátt í viðreisnarhreyfingu skoskra þjóðernis-
sinna á þriðja áratugnum og í skrifum sínum lét hann liggja að því að Skot-
ar gætu ekkert síður en írar tekið íslendinga sér til fyrirmyndar. McGill
skrifaði talsvert um íslensk málefni í skosk tímarit á þriðja áratugnum og
árið 1926 skrifaði hann grein í Eimreiðina þar sem honum gafst kostur á að
kynna skosku viðreisnarhreyfinguna fyrir íslendingum. Einkenndi það
skrif hans hversu þrungin mælsku þau voru, að því er sagði í höfundar-