Andvari - 01.01.2000, Blaðsíða 26

24
SIGRÍÐUR TH. ERLENDSDÓTTIR
ANDVARI
Þessar breytingar urðu mun fyrr erlendis og fyrir fyrri heimsstyrjöld
fór víða í nágrannalöndum okkar að bera á „nýju konunni“ sem
kærði sig kollótta um gamlar hefðir og tók upp nýja siði.40 Sumarið
1925 orðaði Nóbelsskáldið þessi umskipti svo: „Stutta hárið er hvorki
meira né minna en ytra tákn um endurmat allra gilda í viðhorfi nú-
tímakonunnar.“41
Anna var á þriðja ár á miðstöð bæjarsímans, 1927-29 og 1930-31.
Það var dæmigert kvennastarf og eftirsótt af ungum stúlkum. Síðan
vann hún níu ár í skóverslun Hvannbergsbræðra við afgreiðslu- og
skrifstofustörf. Mikið launamisrétti ríkti milli karla og kvenna í versl-
unar- og skrifstofustörfum og konur almennt ekki farnar að berjast
fyrir bættum kjörum hvað þá launajafnrétti. Um þær mundir var það
ríkjandi skoðun meðal verslunarmanna að ekki væri viðeigandi að
konur hefðu sömu laun og karlar við störf í verslunum. Skýrslur um
kjör kvenna við verslunarstörf leiddu í ljós að konur bjuggu við afar
bág kjör í þeirri atvinnugrein. Ekki var krafist hærra kaups í fyrstu
heldur látið nægja að fara fram á að stytta vinnutímann og reynt var
að fá því framgengt að búðum yrði lokað kl. 4 á laugardögum yfir
sumarmánuðina í stað kl. 6 en ekki náði það fram að ganga þá.42 Á
tímum kreppu og atvinnuleysis á fjórða áratug þótti mörgum vafa-
samt að giftar konur ættu yfirleitt að hafa rétt til launavinnu. Lang-
flestar konur í verslunar- og skrifstofustörfum voru ógiftar og barn-
lausar. Langt fram yfir síðari heimsstyrjöld var það nær viðtekin
regla að konur hættu launuðum störfum þegar þær giftust.
Þegar Anna fluttist til Eskifjarðar með eiginmanni sínum varð hún
auðvitað að láta af starfinu. „Ég hélt ég fengi slag, þegar ég frétti að
strákurinn sem tók við starfi mínu fékk nærri helmingi hærra kaup
en ég hafði haft. Þá eins og nú var því haldið fram að konur væru
óstöðugur vinnukraftur, en það liðu ekki mörg ár þangað til strákur
var farinn sína leið.“43
Árið 1929 hleypti Anna heimdraganum og hélt til Berlínar en það
var ekki vanalegt um stúlkur á þeim árum. Hún dvaldist þar í eitt ár
hjá dr. Karli og dr. Irmgard Kroner og nefndist „Haustochter“ að
þeirra tíma sið.44 Dr. Kroner var kunnur sérfræðingur í tauga- og
lungnasjúkdómum og kona hans, kaupmannsdóttir frá Stettin,
barnalæknir en lagði stund á tungumálanám við háskólann í Berlín,
meðal annars norræn mál. Þau komu fyrst til íslands 1926, ferðuðust
um á hestum, hrifust samstundis af landinu og komu öðru sinni