Andvari - 01.01.1954, Page 61

andvabi Herútboð á íslandi og landvarnii íslendinga 57
bændur, að viðlögðum bótum ef ekki var orðið við kallinu, til
liðs við sig til að hafa hendur í hári ofbeldismanna og koma
lögum yfir þá. Um útboð í annarri mynd en þessarri er ekki
talað í Jónsbók.
Nú bar svo við fimm árum éftir lögtöku Jónsbókar eða sum-
arið 1286, að líkindum eftir þing, að hingað til lands kom sendi-
maður Noregskonungs og sagði þau tíðindi, að Svíar heituðust
að ráðast á Noreg og brenna Víkina. Sendimaður þessi var ís-
lenzkur, prestur að nafni Guðmundur Hallsson. Flutti hann bréf
konungs til hirðstjórans Hrafns Oddssonar, svo og bréf til Arna
Skálholtsbiskups Þorlákssonar, þar sem krafizt er útboðs CC
(240) manna af Islandi (Konungsannáll), „ok var öllum band-
gengnum mönnum þegar samsumars stefnt“. í bréfinu til Hrafns
sagði, „at Noregsmenn þoldu eigi, at íslendingar liefði náðir
ok kyrrsetu, en þeir höfðu jafnan leiðangr" og var Hrafn „einkan-
lega skyldaðr at fylgja þessu erindi." 1 bréfinu til Árna biskups
bað konungur biskupinn að láta í té vöru til búnaðar nefndar-
mönnum, er goldin yrði er úr greiddist. Og því næst segir í
bréfinu: „Reynum vér ok nokkurn góðvilja af yðrum tillögum,
þá skal yður at auðveldari yðar bænarstaður til vor“. Á þessum
tíma stóð Árni biskup mjög höllum fæti gegn leikmönnum í
staðamálunum; tók liann því fegins hendi þessu boði konungs
og studdi útboðið af alefli. Fyrir röksemdir biskups, „eður enn
heldur guðligar röksemdir", eins og segir í sögu hans, „gengu
menn vel upp fyrir sunnan land, þar sem biskup var nær“. Hins-
vegar tók Hrafn útboðskröfunni fálega og kvaðst ætla, að þetta
vmri þarfleysu upphlaup, og vildi lítinn hlut í eiga. Hefur liirð-
stjóranum verið það mæta vel ljóst, að það hafði hvorki við lög
°é samninga að styðjast að kveðja almenning á íslandi upp til
að verja Noreg. Þá segir í sögu Áma biskups, að menn hugðu
útboðið „ráð diktað, eigi fyrir liðs þörf, heldur fyrir fépynd".
Þetta virðist benda til, að menn hafi getað leyst sig undan útboði
með fégjaldi. Ekki er getið neins manns nema Árna biskups,
sem studdi útboðið, og ekki er vitað, hvort útboðsþing voru háð