Andvari - 01.01.1954, Page 96

92
Bjöm Þórðarson
ANDVARI
að ungir menn hér á landi væru þjálfaðir á hermannavísu og
við heraga í þágu landvarnanna. Þessir ágætu menn ræddu um
varnir íslendinga sjálfra gegn reyfurum og ránsvíkingum, en
það var ekki það sem dönsku kaupmennimir höfðu sérstaklega
í huga og hömmðu á, er kröfumar um frjálsa verzlun á Islandi
færðust í aukana. í tilefni af þessu skrafi kaupmanna ræðir Jón
Sigurðsson í ritgerð um Verzlun á íslandi í Nýjum Félagsritum
1843 um varnir landsins, bls. 112—117. Hér verður það ekki
rakið, en honum er þá hið sama í hug og 1857 og 1858, sem
áður var drepið á. Og fullyrða má, að honum og Magnúsi prúða,
Magnúsi Stephensen og Stefáni Þórarinssyni bar ekkert á milli
um vamir landsins.
A fyrri tímum var greinarmunur á lögreglu og her næsta lítill
og jafnvel enginn nema á styrjaldartímum. Er kom fram á 19.
öld greindist lögregla frá her og á ámnum, er rætt var um her-
skylduákvæðið í væntanlegum stjómlögum Islands, var orðinn
glöggur greinarmunur á þessu tvennu. íslendingar litu ekki
heldur á það sem hervarnir á síðari hluta 19. aldar og frarn á
þá 20., þótt dönsk herskip sýndu sig á sumrum hér við land
undir gunnfána. Með innlendri stjórn Islands hvarf svo þessi
fáni. Sú varzla sem ísland þarfnaðist var svo framkvæmd undir
íslenzkum fána, og íslendingar vonuðu, að þeirra eigin lögregla
á sjó og landi væri nægileg til verndar landi, þjóð og landsrétt-
indum. Þessar vonir hafa brostið:
En þótt svo hafi farið, auðnaðist þessarri vopnlausu eyþjóð
að verða frjálst og fullvalda ríki — konungsríki, lýðveldi — og
setjast og vera sett á bekk með öðrum frjálsum og fullvalda þjóð-
um heimsins. En svo gerðust þau tíðindi, er um fjögur hundruð
ár voru liðin frá að þegnar hennar voru dæmdir til vopnleysis
og vopn þeirra brotin, að hún taldi sig knúða til, þrátt fyrir
vopnleysið, að skipa sér í fylkingu hervelda og var metin gildur
aðili af þeim á sína vísu. Svona ævintýri gerast í dag með þjóð
vorri og er bláber veruleild. Annað mál er það, hve lengi þessu
má fara fram án þess að skyldan bjóði, að vér fömm með hlut-