Andvari - 01.01.1915, Page 32

24
Lagahreinsun.
honum verði gjörð ábyrgð fyrir. Valdstjórnar-
nauðungin felst í flestum lögum, líkt og bláðið í
hnifsskeiðunum. Þegar af þeirri ástæðu er einstak-
lingnum einkaráríðandi, að þekkja helztu deili á þeim
lögum, sem honum er ætlað að fara eftir.
En auk þess varðar það almenning óbeinlínis
miklu, að lögin séu öllum sem aðgengilegust, ekki
að eins lögvörzlumönnunum, heldur líka lögþegnun-
um. Það má búast við því, að lögum verði yfirleitt
því betur hlýtt, því kunnari sem þau eru almenningi,
og þá að sama skapi því lakar hlýtt, sem þau eru
mönnum ókunnari. En fátt er hættulegra hollu þjóð-
lífi, heldur en óhlýðni við gildandi lög, því hættulegri
sem óhlýðnin er algengari. Af öllum lagabrotum stend-
ur einhver hætta eða eitthvert tjón, annaðhvort á-
þreifanlegt, og þá oftast verðmætt, eða óbeint, og þá
oftast siðferðislegt. Af mörgum brotum stendur hvor-
tveggja hættan eða hvortveggja tjónið. Og óbeina
tjónið er oft aðaltjónið. Manninum, sem helzt uppi
alveg viðurlagalaust að brjóta lög af ásetningi, verð-
ur vanalega hættara við að brjóta eigi að eins sömu
lögin, heldur og önnur lög. Og öðrum mönnum
hættir þá fremur lil að fara að dæmi hans. Mönn-
um hættir til að sýkjast, hverir af öðrum, ekki síður
á sál en á líkama.
Nú íinnur að vísu hver maður, sem alinn er
upp með siðuðum mönnum, það á sjálfum sér, án
allrar lagaþekkingar, að honum er ýmislegt óleyfilegt.
Allir menn, sem komnir eru til vits og ára, vita t.d.
að þeir mega ekki svifta menn lífi eða stela. En það
eru mýmörg verk, sem jafnvel hinn vandaðastí vits-
munamaður veit ekki um, hvort eru leyfileg eða ó-
leyfileg. Hvernig á t. d. nokkur maður að íinna það